tag:blogger.com,1999:blog-87573997255306415192024-03-14T12:45:36.546+05:30नेतरहाट NETARHATयह ब्लॉग नेतरहाट विद्यालय की यादों को समर्पित है. नेतरहाट को हम हाटियन न जाने कितने ही विविध रूपों में देखते आते हैं और वो सब कुछ हमारी भावनाओं में सदा प्रवाहित होता रहता है. नेतरहाट में हमने जीवन को जिन खूबसूरत बेहतरीन आयामों के साथ जिया था, उन्हें ही फिर से एक जगह सहेजने का यह लघु प्रयास है. आपके सुझाव यहाँ सादर आमन्त्रित हैं.
raghav0435@gmail.com ....
awanish413@gmail.comRaghvendrahttp://www.blogger.com/profile/03821369800280276205noreply@blogger.comBlogger19125tag:blogger.com,1999:blog-8757399725530641519.post-56862604889667525272010-09-20T05:37:00.001+05:302010-09-20T05:37:55.378+05:30<a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh8S4lMEOevWCKMYPKJRqa0eVxCh088dSoq__hVgqfcwGWmwqS9q1zQbJBvprtBiNulgENRbzHl22_xvEcL3dxOpSdcTMSqTg8cnkqKG-xuZ5P31PhZbAMHpmwp_KFgZrhELJg1gwwJ4JgM/s576/rjp.jpg"><img style="float:left; margin:0 10px 10px 0;cursor:pointer; cursor:hand;width: 576px; height: 479px;" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh8S4lMEOevWCKMYPKJRqa0eVxCh088dSoq__hVgqfcwGWmwqS9q1zQbJBvprtBiNulgENRbzHl22_xvEcL3dxOpSdcTMSqTg8cnkqKG-xuZ5P31PhZbAMHpmwp_KFgZrhELJg1gwwJ4JgM/s576/rjp.jpg" border="0" alt="" /></a>Raghvendrahttp://www.blogger.com/profile/03821369800280276205noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8757399725530641519.post-67051732954800735502009-12-03T17:00:00.001+05:302009-12-03T22:22:01.180+05:30जन-गण-मन<strong style="color: rgb(51, 204, 0);"><span style="font-size:130%;"><span style="font-weight: normal;">जन-गण-मन अधिनायक, जय हे</span><br /><span style="font-weight: normal;"> भारत-भाग्य-विधाता,</span><br /><span style="font-weight: normal;"> पंजाब-सिंधु गुजरात-मराठा,</span><br /><span style="font-weight: normal;"> द्रविड़-उत्कल बंग,</span><br /><span style="font-weight: normal;"> विन्ध्य-हिमाचल-यमुना गंगा,</span><br /><span style="font-weight: normal;"> उच्छल-जलधि-तरंग,</span><br /><span style="font-weight: normal;"> तव शुभ नामे जागे,</span><br /><span style="font-weight: normal;"> तव शुभ आशिष मांगे,</span><br /><span style="font-weight: normal;"> गाहे तव जय गाथा,</span><br /><span style="font-weight: normal;"> जन-गण-मंगल दायक जय हे</span><br /><span style="font-weight: normal;"> भारत-भाग्य-विधाता</span><br /><span style="font-weight: normal;"> जय हे, जय हे, जय हे</span><br /><span style="font-weight: normal;"> जय जय जय जय हे।</span></span><br /><br /><span style="font-weight: normal;">यह</span><span style="font-weight: normal;"> </span><span style="font-weight: normal;">राष्ट्रगान</span><span style="font-weight: normal;"> </span><span style="font-weight: normal;">सम्मलेन</span><span style="font-weight: normal;"> </span><span style="font-weight: normal;">में</span><span style="font-weight: normal;"> </span><span style="font-weight: normal;">प्रत्येक</span><span style="font-weight: normal;"> </span><span style="font-weight: normal;">शनिवार</span><span style="font-weight: normal;"> </span><span style="font-weight: normal;">को</span><span style="font-weight: normal;"> </span><span style="font-weight: normal;">गाया</span><span style="font-weight: normal;"> </span><span style="font-weight: normal;">जाता</span><span style="font-weight: normal;"> </span><span style="font-weight: normal;">है</span><span style="font-weight: normal;">.</span><br /></strong>Raghvendrahttp://www.blogger.com/profile/03821369800280276205noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-8757399725530641519.post-79284522747752012342009-12-01T04:13:00.004+05:302010-02-07T21:17:39.118+05:30शारदा स्तुति<span style="color: rgb(255, 0, 0);font-size:130%;" ><span>या</span> <span>कुन्देन्दु</span> <span>तुषारहारधवला</span> <span>या</span> <span>शुभ्रवस्त्रावृता</span> <span>।</span><br /><span>या</span> <span>वीणावरदण्डमंडितकरा</span> <span>या</span> <span>श्वेतपद्मासना</span> <span>।</span> <span>।</span><br /><br /><span>या</span> <span>ब्रह्माच्युतशङ्करप्रभृतिभिदेवैः</span> <span>सदा</span> <span>वन्दिता</span> <span>।</span><br /><span>सा</span> <span>मां</span> <span>पातु</span> <span>सरस्वती</span> <span>भगवती</span> <span>निःशेष</span> <span>जाड्यापहा</span> <span>।</span> <span>।</span><br /><br /><span>शुक्लां</span> <span>ब्रह्मविचारसारपरमाद्यां</span> <span>जगद्व्यापिणीम्</span> <span>।</span><br /><span>वीणापुस्तकधारिणीं</span> <span>भयदां</span> <span>जाद्यान्धाकारापहाम्</span> <span>।</span> <span>।</span><br /><br /><span>हस्ते</span> <span>स्फटिकमालिकां</span> <span>विद्धतीं</span> <span>पद्मासनेसंस्थिता</span> <span>।</span><br /><span>वन्दे</span> <span>तां</span> <span>परमेश्वरीं</span> <span>भगवतीं</span> <span>बुद्धिप्रदां</span> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);font-size:130%;" >शारदां । ।<br /><br /></span>यह कुछ आश्रमों का मौनवेला मंत्र है।Raghvendrahttp://www.blogger.com/profile/03821369800280276205noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8757399725530641519.post-25171666034726158572009-02-22T18:07:00.007+05:302009-12-03T22:27:33.702+05:30शिवमानसपूजा<span style="color: rgb(51, 153, 153);font-size:130%;" ><span>रत्नैः</span> <span>कल्पितमासनं</span> <span>हिमजलैः</span> <span>स्नानं</span> <span>च</span> <span>दिव्याम्बरं</span><br /><span>नानारत्नविभूषितं</span> <span>मृगमदामोदांकितं</span> <span>चंदनम्</span> <span>।</span><br /><span>जातीचंपकविल्बपत्ररचितं</span> <span>पुष्पं</span> <span>च</span> <span>धूपं</span> <span>तथा</span><br /><span>दीपं</span> <span>देव</span> <span>दयानिधे</span> <span>पशुपते</span> <span>हृत्कल्पितं</span> <span>गृद्यताम्।</span> <span>।</span><br /><br /><span>आत्मा</span> <span>त्वं</span> <span>गिरिजा</span> <span>मतिः</span> <span>सहचराः</span> <span>प्राणाः</span> <span>शरीरं</span> <span>गृहं</span><br /><span>पूजा</span> <span>ते</span> <span>विषयोपभोगरचना</span> <span>निद्रा</span> <span>समाधिस्थितिः।</span><br /><span>संचारः</span> <span>पदयोः</span> <span>प्रदक्षिणविधिः</span> <span>स्तोत्राणि</span> <span>सर्वा</span> <span>गिरो</span><br /><span>यद्यत्कर्म</span> <span>करोमि</span> <span>तत्तदखिलं</span> <span>शम्भो</span> </span><span style="color: rgb(51, 153, 153);font-size:130%;" >तवाराधानम् <span>।</span> <span>।</span><br /></span><br /><span style="color: rgb(51, 153, 153);">(</span><span style="color: rgb(51, 153, 153);">शिवमानसपूजा</span><span style="color: rgb(51, 153, 153);"> </span><span style="color: rgb(51, 153, 153);">के</span><span style="color: rgb(51, 153, 153);"> </span><span style="color: rgb(51, 153, 153);">ये</span><span style="color: rgb(51, 153, 153);"> </span><span style="color: rgb(51, 153, 153);">दो</span><span style="color: rgb(51, 153, 153);"> </span><span style="color: rgb(51, 153, 153);">श्लोक</span><span style="color: rgb(51, 153, 153);"> </span><span style="color: rgb(51, 153, 153);">१५</span><span style="color: rgb(51, 153, 153);">/</span><span style="color: rgb(51, 153, 153);">११</span><span style="color: rgb(51, 153, 153);">/</span><span style="color: rgb(51, 153, 153);">०३</span><span style="color: rgb(51, 153, 153);"> </span><span style="color: rgb(51, 153, 153);">एवं</span><span style="color: rgb(51, 153, 153);"> </span><span style="color: rgb(51, 153, 153);">१५</span><span style="color: rgb(51, 153, 153);">/</span><span style="color: rgb(51, 153, 153);">११</span><span style="color: rgb(51, 153, 153);">/</span><span style="color: rgb(51, 153, 153);">०४</span><span style="color: rgb(51, 153, 153);"> </span><span style="color: rgb(51, 153, 153);">को</span><span style="color: rgb(51, 153, 153);"> </span><span style="color: rgb(51, 153, 153);">विद्यालय</span><span style="color: rgb(51, 153, 153);"> </span><span style="color: rgb(51, 153, 153);">दिवस</span><span style="color: rgb(51, 153, 153);"> </span><span style="color: rgb(51, 153, 153);">के</span><span style="color: rgb(51, 153, 153);"> </span><span style="color: rgb(51, 153, 153);">अवसर</span><span style="color: rgb(51, 153, 153);"> </span><span style="color: rgb(51, 153, 153);">पर</span><span style="color: rgb(51, 153, 153);"> </span><span style="color: rgb(51, 153, 153);">मंगलाचरण</span><span style="color: rgb(51, 153, 153);"> </span><span style="color: rgb(51, 153, 153);">के</span><span style="color: rgb(51, 153, 153);"> </span><span style="color: rgb(51, 153, 153);">रूप</span><span style="color: rgb(51, 153, 153);"> </span><span style="color: rgb(51, 153, 153);">में</span> <span style="color: rgb(51, 153, 153);">प्रस्तुत</span><span style="color: rgb(51, 153, 153);"> </span><span style="color: rgb(51, 153, 153);">किए</span><span style="color: rgb(51, 153, 153);"> </span><span style="color: rgb(51, 153, 153);">गए</span><span style="color: rgb(51, 153, 153);"> </span><span style="color: rgb(51, 153, 153);">थे।</span>Raghvendrahttp://www.blogger.com/profile/03821369800280276205noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-8757399725530641519.post-20858588340706987122009-02-20T10:41:00.004+05:302010-02-07T21:18:48.411+05:30रूद्राष्टकं<span style="font-weight: bold; color: rgb(51, 51, 255);font-size:100%;" ><span>नमामिशमीशान्</span> <span>निर्वाणरूपं</span> <span>विभुं</span> <span>व्यापकं</span> <span>ब्रह्मवेदस्वरूपं</span> .<br /><span>निजं</span> <span>निर्गुनं</span> <span>निर्विकल्पं</span> <span>निरीहं</span> <span>चिदाकाशमाकाशवासं</span> <span>भजेहम्</span> .<br /><br /><span>निराकारमोंकारमूलं</span> <span>तुरियं</span> <span>गिरा</span> <span>ज्ञान</span> <span>गोतितमीशं</span> <span>गिरीशम्</span> .<br /><span>करालं</span> <span>महाकाल</span> <span>कालं</span> <span>कृपालं</span> <span>गुणागार</span> <span>संसारपारं</span> <span>नतोहम्</span> .<br /><br /><span>तुषाराद्रि</span> <span>संकाश</span> <span>गौरं</span> <span>गभिरं</span> <span>मनोभूत</span> <span>कोटिप्रभा</span> <span>श्री</span> <span>शरीरम्</span> .<br /><span>स्फुरन्मौलि</span> <span>कल्लोलिनी</span> <span>चारु</span> <span>गंगा</span> <span>लसद्भालबालेन्दु</span> <span>कन्ठे</span> <span>भुजन्गा</span> .<br /><br /><span>चलत्</span> <span>कुन्डलम</span> <span>भ्रू</span> <span>सुनेत्रं</span> <span>विशालं</span> <span>प्रसन्नाननं</span> <span>नीलकन्ठं</span> <span>दयालम्</span> .<br /><span>मृगाधीशचर्माम्बरं</span> <span>मुन्डमालं</span> <span>प्रियं</span> <span>शंकरं</span> <span>सर्वनाथं</span> <span>भजामि</span> .<br /><br /><span>प्रचन्डं</span> <span>प्रकृष्टम</span> <span>प्रगल्भं</span> <span>परेशं</span> <span>अखन्डं</span> <span>अजं</span> <span>भानुकोटिप्रकाशम्</span> .<br /><span>त्रयः</span> <span>शूल</span> <span>निर्मुलनं</span> <span>शुलपाणिं</span> <span>भजेहं</span> <span>भवानीपतिं</span> <span>भावगम्यम्</span> .<br /><br /><span>कलातीत</span> <span>कल्याण</span> <span>कल्पान्तकारी</span> <span>सदा</span> <span>सज्जनानन्ददाता</span> <span>पुरारि</span><br /><span>चिदानन्द</span> <span>संदोहमोहापहारि</span> <span>प्रसीद</span> <span>प्रसीद</span> <span>प्रभो</span> <span>मन्मथारि</span> .<br /><br /><span>न</span> <span>यावत्</span> <span>उमानाथ</span> <span>पादारविन्दं</span> <span>भजन्तिहलोके</span> <span>परे</span> <span>वा</span> <span>नरानम्</span> .<br /><span>न</span> <span>तावत्</span> <span>सुखं</span> <span>शान्ति</span> <span>सन्तापनाशं</span> <span>प्रसीद</span> <span>प्रभो</span> <span>सर्वभूतादिवासम्</span> .<br /><br /><span>न</span> <span>जानामि</span> <span>योगं</span> <span>जपं</span> <span>नैव</span> <span>पूजा</span> <span>नतोअहं</span> <span>सदा</span> <span>सर्वदा</span> <span>शम्भु</span> <span>तुभ्यम्</span> .<br /><span>ज़रा</span> <span>जन्म</span> <span>दुखौघ</span> <span>तातप्यमानं</span> <span>प्रभो</span> <span>पाहि</span> <span>आपननमामिश</span> <span>शम्भो</span> ।<br /><br /><span style="color: rgb(0, 153, 0);">कुछ</span><span style="color: rgb(0, 153, 0);"> </span><span style="color: rgb(0, 153, 0);">आश्रमों</span><span style="color: rgb(0, 153, 0);"> </span><span style="color: rgb(0, 153, 0);">में</span><span style="color: rgb(0, 153, 0);"> </span><span style="color: rgb(0, 153, 0);">इसका</span><span style="color: rgb(0, 153, 0);"> </span><span style="color: rgb(0, 153, 0);">पाठ</span><span style="color: rgb(0, 153, 0);"> </span><span style="color: rgb(0, 153, 0);">मौनवेला</span><span style="color: rgb(0, 153, 0);"> </span><span style="color: rgb(0, 153, 0);">मंत्र</span><span style="color: rgb(0, 153, 0);"> </span><span style="color: rgb(0, 153, 0);">के</span><span style="color: rgb(0, 153, 0);"> </span><span style="color: rgb(0, 153, 0);">रूप</span><span style="color: rgb(0, 153, 0);"> </span><span style="color: rgb(0, 153, 0);">में</span><span style="color: rgb(0, 153, 0);"> </span><span style="color: rgb(0, 153, 0);">होता</span><span style="color: rgb(0, 153, 0);"> </span><span style="color: rgb(0, 153, 0);">है</span><span style="color: rgb(0, 153, 0);">।</span><br /></span>Raghvendrahttp://www.blogger.com/profile/03821369800280276205noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8757399725530641519.post-68658254157737169192009-02-07T04:08:00.002+05:302009-02-07T12:53:58.576+05:30आध्यात्मिक मिलन<span style="color:#000000;">(यह कविता श्री महेश नारायण सक्सेना जी के द्वारा लिखी गई है.)</span><br /><strong><span style="color:#ff0000;">रागिनी हूँ मैं तुम्हारे कंठ की,</span><br /><span style="color:#ff0000;">गूँजती झंकार बन जो विश्व में।</span><br /><span style="color:#ff0000;">कल्पना हूँ मैं तुम्हारे स्वप्न की, </span><br /><span style="color:#ff0000;">हो रही साकार सारी सृष्टि में। </span><br /><span style="color:#ff0000;"></span><br /><span style="color:#ff0000;">भोर की लाली तुम्हारी मैं बनूँ, </span><br /><span style="color:#ff0000;">रात के गहरे तिमिर की चेतना। </span><br /><span style="color:#ff0000;">सूर्य की हूँ चिलचिलाती धूप तो,</span><br /><span style="color:#ff0000;">चाँद की मैं चमचमाती ज्योत्सना।</span><br /><span class=""></span><br /><span style="color:#3333ff;">सुप्त हो आलोक के अगर तुम,</span><br /><span style="color:#3333ff;">मैं तुम्हें साकार करती दीप में।</span><br /><span style="color:#3333ff;">तुम बनो दीपक, तुम्हारी लौ बनूँ,</span><br /><span class=""></span><span style="color:#3333ff;">ताप भरती मैं तुम्हारी ज्योति में। </span><br /><span style="color:#3333ff;"></span><br /><span style="color:#3333ff;">तुम ह्रदय तो मैं तुम्हारी भावना, </span><br /><span style="color:#3333ff;">वेदना तुम, मैं तुम्हारी हूक हूँ। </span><br /><span style="color:#3333ff;">तुम बनो ऋतुराज तो मैं कोकिला,</span><br /><span style="color:#3333ff;">कोकिला तुम, मैं तुम्हारी कूक हूँ। </span><br /><span class=""></span><br /><span style="color:#ff0000;">खोजती फिरती बयार बसंत की,</span><br /><span style="color:#ff0000;">प्यार प्रिय का प्रकृति के श्रृंगार में। </span><br /><span style="color:#ff0000;">मुखर होते ये मदिर स्वर कौन-से,</span><br /><span style="color:#ff0000;">प्रणय पीड़ित भ्रमर के गुंजार में।</span><br /><span style="color:#ff0000;"></span><br /><span style="color:#ff0000;">साज कर अभिसार आज वसुंधरा,</span><br /><span style="color:#ff0000;">हार अम्बर के गले में डालती।</span><br /><span style="color:#ff0000;">भाव के वह टिमटिमाते दीप ले,</span><br /><span style="color:#ff0000;">मौन प्रियतम की उतारे आरती।</span><br /><span class=""></span><br /><span style="color:#009900;">सोचती हूँ मैं तुम्हें खोजूँ कहाँ,<br />सिन्धु तल में या गगन के गर्भ में।<br />वन-विजन हिमश्रृंग के एकांत में,<br />कर्म झंझा क्रांति के सन्दर्भ में।<br /><br />बेबसों की आह में खोजूँ तुम्हें,<br />या शहीदों की चिता की आग में।<br />क्या अभागिन के रुदन के राग में,<br />या सुहागिन की सिन्दूरी माँग में।<br /></span><span class=""></span><br /><span style="color:#ff0000;">छंद समझो तुम मुझे निज गीत का,</span><br /><span style="color:#ff0000;">लय सम्हालूँ मैं तुम्हारे गान की। </span><br /><span style="color:#ff0000;">स्थूल की सरगम मिली जो सूक्ष्म से,</span><br /><span style="color:#ff0000;">सम मिली सम से अमर संगीत की।</span><br /><span style="color:#ff0000;"></span><br /><span style="color:#ff0000;">कौन तुम मेरे, तुम्हारी कौन मैं,</span><br /><span style="color:#ff0000;">यह अधूरा प्रश्न ही रह जायेगा।</span><br /><span style="color:#ff0000;">मैं वही जो तुम कहो तो हानि क्या,</span><br /><span style="color:#ff0000;">प्रश्न ही उत्तर कभी बन जाएगा। </span><br /><br /></strong><strong></strong>Raghvendrahttp://www.blogger.com/profile/03821369800280276205noreply@blogger.com15tag:blogger.com,1999:blog-8757399725530641519.post-57935120540562503532009-01-17T16:22:00.001+05:302009-11-14T01:34:31.620+05:30SCHOOL SONG<span style="font-weight: bold; color: rgb(255, 0, 0);font-size:85%;" >Hail! Hail! Netarhat<br />You are our great school<br />We like you most<br />we love you </span><p style="font-weight: bold; color: rgb(0, 0, 102);"><span style="font-size:85%;"> Sun shines on you<br />rain pours on you<br />As if comes god's grace<br />For giving us solace<br />And how are we inspired<br />By the singing of the bird<br />By the ringing sound coming<br />from the grazing herd</span></p><p style="font-weight: bold; color: rgb(0, 0, 102);"><span style="font-size:85%;">Our hands want to work<br />Our legs want to climb<br />We learn to live together<br />We love to live together<br />You have infused our culture<br />In our minds and heart together<br />We are prepared to die together<br />For our mother country dear</span> </p>Raghvendrahttp://www.blogger.com/profile/03821369800280276205noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-8757399725530641519.post-6943285336226708692009-01-12T13:00:00.002+05:302009-11-14T01:35:59.506+05:30विद्यालय गान ........(सम्पूर्ण)<span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"></span><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">वन्दे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">! </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">वन्दे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">हे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सुन्दर</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">मम</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सखा</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">नेतरहाट</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सदा</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">,</span><br /> <span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">वन्दे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">हे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सुन्दर</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">मम</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सखा</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">नेतरहाट।</span><br /><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">धन्य</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">महाप्रांगण</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">यह</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">विंध्य</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">प्रकृति</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">क्रीड़ा</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">का</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">;</span><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">वन</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">मे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">वनपशुओं</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">का</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">विचरण</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">स्वच्छन्द</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">यहाँ</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">;</span><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">विहगों</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">से</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">कंठ</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">मिला</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">गाते</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">नवगान</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सदा</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">,</span><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">वन्दे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">!</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"></span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">वन्दे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">हे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सुन्दर</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">मम</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सखा</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">नेतरहाट</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सदा।</span><br /><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">उषा</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">के</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">साथ</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">जगें</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">,</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">प्रतिदिन</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">मंगलमय</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">हो</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">;</span><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">कार्य</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">पूर्ण</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">प्रतिपल</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">हो</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">,</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">ज्ञान</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">वृद्धि</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">जनहित</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">हो</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">;</span><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">अंतरतर</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">का</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">मधुमय</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">गाये</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">संगीत</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सदा</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">,</span><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">वन्दे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">!</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"></span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">वन्दे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">हे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सुन्दर</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">मम</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सखा</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">नेतरहाट</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सदा।</span><br /><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">तन</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">मन</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">जन</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">प्राण</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">मिला</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">,</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">नवयुग</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">से</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">नवगति</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">ले</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">,</span><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">संग</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">पवन</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">मेघ</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">गगन</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">,</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">संग</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सूर्य</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">चाँद</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">संग</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">;</span><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">तारे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">ग्रह</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">चरण</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">मिला</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">,</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">चलते</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">नवचाल</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सदा</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">,</span><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">वन्दे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">!</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"></span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">वन्दे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">हे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सुन्दर</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">मम</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सखा</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">नेतरहाट</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सदा।</span><br /><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">साधक</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">हैं</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">समता</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">के</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">,</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सत्य</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">न्याय</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">करुणा</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">के</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">,</span><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">हिन्द</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">प्रेम</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सम्बल</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">है</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">,</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">विश्व</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">प्रेम</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">साध्य</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">बना</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">;</span><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">जन</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">-</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">जन</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">मे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">ज्योति</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">जगे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">,</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सत</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">चित्</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">आनन्द</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सदा</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">,</span><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">वन्दे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">!</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"></span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">वन्दे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">हे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सुन्दर</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">मम</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सखा</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">नेतरहाट</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सदा।</span><br /><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">पायें</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">वरदान</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">कि</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">हों</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">अंकुर</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">तरु</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">मे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">परिणत</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">,</span><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">रस</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">ले</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">फल</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">-</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">फूलों</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">से</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">,</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">स्वस्थ</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">बने</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">मानवता</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">;</span><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">'</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">शिव</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">'</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">हो</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">कल्याण</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सखा</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">,</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">गूँजे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">जयकार</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सदा</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">,</span><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">वन्दे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">!</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">वन्दे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">हे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सुन्दर</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">मम</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सखा</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">नेतरहाट</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"><span>सदा।<br /></span></span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">वन्दे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">हे</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सुन्दर</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">मम</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">सखा</span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);">नेतरहाट।</span><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(204, 0, 0);"><span></span><br /></span>Awanishhttp://www.blogger.com/profile/05987343724586348021noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-8757399725530641519.post-58443068913750468582009-01-11T04:46:00.001+05:302009-01-11T11:39:31.634+05:30उद्देश्य और सफलता का सातत्य<font class="transl_class" title="Click to correct" id="0"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="0"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="0">उद्देश्य</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="1"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="1"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="1">अपने</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="2"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="2"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="2">आप</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="3"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="3"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="3">में</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="4"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="4"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="4">काफी</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="5"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="5"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="5">बड़ा</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="6"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="6"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="6">अर्थ</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="7"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="7"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="7">रखता</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="8"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="8"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="8">है</span></font></font><font title="Click to correct" class="transl_class" id="9"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="9">।</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="9"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="10"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="10">उद्देश्य</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="10"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="11"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="11">को</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="11"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="12"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="12">प्रायः</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="12"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="13"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="13">उकृष्ट</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="14"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="14"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="14">ही</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="15"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="15"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="15">माना</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="16"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="16"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="16">जाता</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="17"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="17"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="17">है</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="18"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="18"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="18">और</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="19"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="19"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="19">उद्देश्य</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="20"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="20"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="20">की</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="21"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="21"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="21">सफलता</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="26"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="22"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="22">अपना</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="23"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="23"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="23">अर्थ</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="24"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="24"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="24">रखती</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="25"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="25"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="25">है</span></font></font>- <font class="transl_class" title="Click to correct" id="30"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="26"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="26">उत्कृष्ट</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="29"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="27"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="27">की</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="31"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="28"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="28">प्राप्ति</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="32"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="29"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="29">जो</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="33"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="30"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="30">वांछित</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="34"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="31"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="31">लक्ष्य</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="35"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="32"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="32">की</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="36"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="33"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="33">प्राप्ति</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="37"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="34"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="34">ही</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="38"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="35"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="35">है</span></font></font><font title="Click to correct" class="transl_class" id="36"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="36">।</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="39"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="37"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="37">नेतरहाट</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="40"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="38"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="38">विद्यालय</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="41"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="39"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="39">की</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="42"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="40"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="40">स्थापना</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="43"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="41"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="41">के</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="44"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="42"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="42">पीछे</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="45"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="43"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="43">काफी</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="46"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="44"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="44">उद्देश्य</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="47"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="45"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="45">अथवा</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="48"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="46"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="46">निर्धन</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="49"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="47"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="47">और</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="50"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="48"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="48">मेधावी</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="51"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="49"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="49">छात्रों</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="52"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="50"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="50">को</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="53"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="51"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="51">एक</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="54"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="52"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="52">ऐसा</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="55"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="53"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="53">वातावरण</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="56"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="54"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="54">उपलब्ध</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="57"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="55"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="55">करना</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="58"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="56"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="56">है</span></font></font>, <font class="transl_class" title="Click to correct" id="59"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="57"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="57">जहाँ</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="60"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="58"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="58">वे</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="61"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="59"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="59">अपना</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="62"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="60"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="60">सर्वांगीण</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="63"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="61"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="61">विकास</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="64"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="62"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="62">कर</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="65"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="63"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="63">सकें</span></font></font><font title="Click to correct" class="transl_class" id="64"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="64">।</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="66"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="65"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="65">आज</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="67"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="66"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="66">जब</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="68"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="67"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="67">नेतरहाट</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="69"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="68"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="68">विद्यालय</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="70"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="69"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="69">अपने</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="71"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="70"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="70">स्वर्ण</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="72"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="71"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="71">जयन्ती</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="73"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="72"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="72">वर्ष</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="74"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="73"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="73">में</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="75"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="74"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="74">है</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="76"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="75"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="75">तो</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="77"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="76"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="76">हमारे</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="78"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="77"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="77">लिए</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="79"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="78"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="78">यह</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="80"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="79"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="79">अनिवार्य</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="81"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="80"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="80">हो</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="82"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="81"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="81">जाता</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="83"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="82"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="82">है</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="84"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="83"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="83">कि</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="85"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="84"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="84">हम</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="87"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="85"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="85">स्वतः</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="86"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="86"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="86">अपना</span></font> </font><font class="transl_class" title="Click to correct" id="88"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="87"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="87">मूल्यांकन</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="89"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="88"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="88">करें</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="90"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="89"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="89">और</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="91"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="90"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="90">विवेचना</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="92"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="91"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="91">करें</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="93"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="92"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="92">कि</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="94"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="93"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="93">क्या</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="95"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="94"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="94">हम</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="96"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="95"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="95">अपने</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="97"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="96"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="96">उद्देश्यों</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="98"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="97"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="97">में</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="99"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="98"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="98">सफल</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="100"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="99"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="99">हो</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="101"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="100"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="100">पाये</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="102"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="101"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="101">हैं</span></font></font><font title="Click to correct" class="transl_class" id="102"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="102">।</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="103"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="103"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="103">छात्र</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="104"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="104"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="104">किसी</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="105"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="105"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="105">भी</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="106"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="106"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="106">विद्यालय</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="107"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="107"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="107">की</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="108"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="108"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="108">आत्मा</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="109"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="109"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="109">होते</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="110"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="110"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="110">हैं</span></font></font><font title="Click to correct" class="transl_class" id="111"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="111">।</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="111"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="112"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="112">किसी</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="112"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="113"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="113">भी</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="113"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="114"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="114">विद्यालय</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="114"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="115"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="115">की</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="115"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="116"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="116">श्रेष्ठता</span></font></font>, <font class="transl_class" title="Click to correct" id="116"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="117"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="117">उसका</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="117"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="118"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="118">महत्त्व</span></font></font>, <font class="transl_class" title="Click to correct" id="118"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="119"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="119">उसकी</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="119"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="120"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="120">कीर्तिपताका</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="120"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="121"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="121">उसके</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="121"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="122"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="122">छात्रों</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="122"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="123"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="123">के</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="123"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="124"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="124">प्रदर्शन</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="124"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="125"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="125">के</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="125"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="126"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="126">बल</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="126"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="127"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="127">पर</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="127"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="128"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="128">ही</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="128"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="129"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="129">टिकी</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="129"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="130"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="130">होती</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="130"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="131"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="131">है</span></font></font><font title="Click to correct" class="transl_class" id="132"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="132">।</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="131">31</font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="132"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="133"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="133">अगस्त</span></font></font>,2004 <font class="transl_class" title="Click to correct" id="133"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="134"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="134">को</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="134"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="135"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="135">विद्यालय</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="135"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="136"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="136">दौरे</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="136"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="137"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="137">पर</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="137"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="138"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="138">आए</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="138"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="139"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="139">महामहिम</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="139"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="140"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="140">राज्यपाल</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="140"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="141"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="141">श्री</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="141"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="142"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="142">वेदप्रकाश</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="142"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="143"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="143">मारवाह</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="143"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="144"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="144">ने</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="144"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="145"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="145">अपने</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="145"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="146"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="146">संबोधन</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="146"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="147"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="147">में</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="147"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="148"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="148">कहा</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="148"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="149"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="149">था</span></font></font>-"<font class="transl_class" title="Click to correct" id="149"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="150"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="150">नेतरहाट</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="150"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="151"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="151">विद्यालय</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="153"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="152"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="152">यदि</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="152"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="153"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="153">जगह</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="154"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="154"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="154">बनाएगा</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="155"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="155"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="155">तो</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="156"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="156"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="156">अपने</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="157"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="157"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="157">छात्रों</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="158"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="158"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="158">के</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="160"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="159"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="159">साथ</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="161"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="160"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="160">ही</span></font></font><font title="Click to correct" class="transl_class" id="161"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="161">।</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="162"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="162"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="162">वे</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="163"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="163"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="163">ही</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="164"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="164"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="164">इसकी</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="165"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="165"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="165">यशोगाथा</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="166"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="166"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="166">के</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="167"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="167"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="167">वाहक</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="168"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="168"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="168">होंगे</span></font></font><font title="Click to correct" class="transl_class" id="169"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="169">।</span></font>" <font class="transl_class" title="Click to correct" id="169"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="170"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="170">तो</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="170"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="171"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="171">अभी</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="171"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="172"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="172">का</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="173"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="173"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="173">यह</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="172"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="174"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="174">अवसर</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="174"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="175"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="175">उनकी</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="175"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="176"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="176">इस</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="176"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="177"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="177">बात</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="177"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="178"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="178">की</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="178"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="179"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="179">कसौटी</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="179"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="180"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="180">पर</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="180"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="181"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="181">छात्रों</span></font>, </font><font class="transl_class" title="Click to correct" id="182"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="182"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="182">पूर्ववर्त्ती</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="183"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="183"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="183">छात्रों</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="184"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="184"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="184">की</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="186"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="185"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="185">सफलताओं</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="187"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="186"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="186">को</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="188"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="187"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="187">आंकने</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="189"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="188"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="188">की</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="190"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="189"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="189">प्रेरणा</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="191"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="190"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="190">देता</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="192"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="191"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="191">है</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="193"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="192"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="192">कि</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="194"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="193"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="193">विद्यालय</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="195"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="194"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="194">अपने</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="196"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="195"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="195">उद्देश्यों</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="197"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="196"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="196">में</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="198"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="197"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="197">कितना</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="199"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="198"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="198">सफल</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="200"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="199"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="199">हो</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="201"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="200"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="200">पाया</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="202"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="201"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="201">है</span></font></font><font title="Click to correct" class="transl_class" id="202"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="202">।</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="203"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="203"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="203">यों</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="204"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="204"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="204">तो</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="205"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="205"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="205">ऐसे</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="206"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="206"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="206">पूर्ववर्त्ती</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="207"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="207"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="207">छात्रों</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="208"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="208"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="208">की</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="209"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="209"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="209">सूची</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="210"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="210"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="210">काफी</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="211"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="211"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="211">लम्बी</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="212"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="212"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="212">है</span></font></font>, <font class="transl_class" title="Click to correct" id="213"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="213"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="213">जिन्होनें</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="214"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="214"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="214">अपने</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="215"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="215"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="215">जीवन</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="216"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="216"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="216">में</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="217"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="217"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="217">विभिन्न</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="219"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="218"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="218">उंचाईयों</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="220"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="219"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="219">को</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="221"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="220"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="220">छुआ</span></font></font><font title="Click to correct" class="transl_class" id="221"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="221">।</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="229"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="222"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="222">इस</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="230"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="223"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="223">लघु</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="231"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="224"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="224">निबंध</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="232"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="225"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="225">के</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="233"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="226"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="226">अंतर्गत</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="222"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="227"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="227">उन</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="223"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="228"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="228">सभी</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="224"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="229"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="229">का</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="226"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="230"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="230">यहाँ</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="225"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="231"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="231">उल्लेख</span></font> </font><font class="transl_class" title="Click to correct" id="227"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="232"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="232">कर</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="228"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="233"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="233">पाना</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="234"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="234"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="234">लाख</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="235"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="235"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="235">चाहने</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="236"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="236"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="236">के</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="237"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="237"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="237">बावजूद</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="238"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="238"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="238">सम्भव</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="239"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="239"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="239">नहीं</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="240"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="240"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="240">है</span></font></font><font title="Click to correct" class="transl_class" id="241"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="241">।</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="241"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="242"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="242">उपलब्धियों</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="242"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="243"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="243">की</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="243"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="244"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="244">सूची</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="244"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="245"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="245">इतनी</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="245"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="246"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="246">लम्बी</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="246"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="247"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="247">है</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="247"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="248"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="248">कि</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="248"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="249"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="249">उनसे</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="249"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="250"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="250">एक</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="250"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="251"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="251">विशिष्ट</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="251"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="252"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="252">पुस्तिका</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="252"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="253"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="253">निकाली</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="253"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="254"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="254">जा</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="254"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="255"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="255">सकती</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="255"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="256"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="256">है</span></font></font><font title="Click to correct" class="transl_class" id="257"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="257">।</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="256"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="258"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="258">स्थापनाकाल</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="257"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="259"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="259">से</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="258"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="260"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="260">हमारा</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="259"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="261"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="261">विद्यालय</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="260"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="262"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="262">पूर्व</span></font></font><font class="transl_class" title="Click to correct" id="261"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="263"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="263">निर्देशित</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="262"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="264"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="264">उद्देश्यों</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="263"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="265"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="265">को</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="264"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="266"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="266">यथार्थ</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="265"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="267"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="267">के</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="266"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="268"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="268">रूप</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="267"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="269"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="269">में</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="268"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="270"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="270">प्रस्तुत</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="269"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="271"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="271">कर</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="270"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="272"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="272">पाने</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="271"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="273"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="273">में</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="272"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="274"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="274">सक्षम</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="273"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="275"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="275">रहा</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="274"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="276"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="276">है</span></font></font><font title="Click to correct" class="transl_class" id="277"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="277">।</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="275"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="278"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="278">स्थापनाकाल</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="276"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="279"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="279">की</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="277"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="280"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="280">परिणाम</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="278"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="281"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="281">प्राप्ति</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="279"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="282"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="282">से</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="280"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="283"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="283">ही</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="281"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="284"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="284">कई</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="282"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="285"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="285">छात्र</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="283"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="286"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="286">इंजीनियर</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="284"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="287"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="287">एवं</span></font></font> <font title="Click to correct" class="transl_class" id="288"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="288">डॉक्टर</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="285"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="289"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="289">रहे</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="286"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="290"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="290">और</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="287"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="291"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="291">अखिल</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="288"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="292"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="292">भारतीय</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="289"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="293"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="293">सेवाओं</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="290"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="294"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="294">में</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="291"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="295"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="295">भी</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="293"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="296"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="296">छात्र</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="292"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="297"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="297">गए</span></font></font><font title="Click to correct" class="transl_class" id="298"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="298">।</span></font><font class="transl_class" title="Click to correct" id="294"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="299"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="299">यह</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="295"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="300"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="300">परम्परा</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="296"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="301"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="301">आज</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="297"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="302"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="302">भी</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="298"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="303"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="303">उसी</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="299"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="304"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="304">रूप</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="300"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="305"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="305">में</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="301"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="306"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="306">विद्यमान</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="302"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="307"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="307">है</span></font></font><font title="Click to correct" class="transl_class" id="308"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="308">।</span></font><br /><font title="Click to correct" class="transl_class" id="309"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="309">नेतरहाट</span></font> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="310">विद्यालय</span>, <font class="transl_class" title="Click to correct" id="305"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="311"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="311">जिसने</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="306"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="312"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="312">अपनी</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="307"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="313"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="313">पहली</span></font></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="308"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="314"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="314">सुबह</span></font></font> 15 <font class="to_transl_class" title="Click to correct" id="310"><font class="transl_class" title="Click to correct" id="311"><font title="Click to correct" class="transl_class" id="315"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="315">नवम्बर</span></font></font>,1954 <font title="Click to correct" class="transl_class" id="316"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="316">को</span></font> <font title="Click to correct" class="transl_class" id="317"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="317">देखी</span></font>, <font title="Click to correct" class="transl_class" id="318"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="318">अपनी</span></font> <font title="Click to correct" class="transl_class" id="319"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="319">तरह</span></font> <font title="Click to correct" class="transl_class" id="320"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="320">का</span></font> <font title="Click to correct" class="transl_class" id="321"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="321">प्रथम</span></font> <font title="Click to correct" class="transl_class" id="322"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="322">प्रयोग</span></font> <font title="Click to correct" class="transl_class" id="323"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="323">था</span></font></font><font title="Click to correct" class="transl_class" id="298"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="324">।</span></font><font class="to_transl_class" title="Click to correct" id="310"> </font><span title="Click to correct" class="transl_class" id="325">अतः</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="326">उस</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="327">समय</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="328">सभी</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="329">को</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="330">इंतजार</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="331">था</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="332">इस</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="333">फसल</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="334">के</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="335">तैयार</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="336">होने</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="337">का</span><font title="Click to correct" class="transl_class" id="298"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="338">।</span></font> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="339">विद्यालय</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="340">के</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="341">प्रथम</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="342">बैच</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="343">ने</span> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="324">1960</font> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="344">मे</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="345">हायर</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="346">सेकेन्ड्री</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="347">की</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="348">परीक्षा</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="349">दी</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="350">और</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="351">मेधा</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="352">सूची</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="353">में</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="354">प्रथम</span> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="325">10</font> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="355">छात्रों</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="356">में</span> 9 <span title="Click to correct" class="transl_class" id="357">हाटियन</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="358">थे</span><font title="Click to correct" class="transl_class" id="298"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="359">।</span><br /></font><font class="transl_class" title="Click to correct" id="0"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="360">विद्यालय</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="1"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="361">के</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="2"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="362">आदर्शों</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="3"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="363">पर</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="4"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="364">चलकर</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="6"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="365">राष्ट्रीय</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="7"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="366">एवं</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="8"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="367">अंतर्राष्ट्रीय</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="9"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="368">स्तर</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="10"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="369">पर</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="11"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="370">भी</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="12"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="371">यहाँ</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="13"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="372">के</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="14"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="373">छात्रों</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="15"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="374">ने</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="16"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="375">विद्यालय</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="17"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="376">की</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="18"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="377">प्रतिष्ठा</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="19"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="378">के</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="20"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="379">अनुरूप</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="21"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="380">अपना</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="22"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="381">लोहा</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="23"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="382">मनवाया</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="24"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="383">है</span></font><span title="Click to correct" class="transl_class" id="384">।</span> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="25"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="385">विद्यालय</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="26"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="386">के</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="27"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="387">दिए</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="28"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="388">गए</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="29"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="389">संस्कारों</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="30"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="390">को</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="31"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="391">पूर्व</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="32"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="392">छात्रों</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="33"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="393">ने</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="34"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="394">जीवन</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="35"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="395">में</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="37"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="396">उतार</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="38"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="397">कर</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="39"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="398">अपनी</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="40"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="399">कुशलता</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="44"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="400">के</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="45"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="401">बल</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="46"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="402">पर</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="42"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="403">विद्यालय</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="43"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="404">की</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="57"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="405">कीर्तिपताका</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="48"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="406">को</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="49"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="407">गर्वोन्नत</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="50"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="408">रखा</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="51"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="409">है</span></font><span title="Click to correct" class="transl_class" id="410">।</span> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="52"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="411">यहाँ</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="53"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="412">के</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="54"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="413">छात्रों</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="55"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="414">का</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="56"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="415">एक</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="58"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="416">बड़ा</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="59"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="417">हिस्सा</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="60"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="418">प्रशासनिक</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="61"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="419">सेवा</span></font>, <font class="transl_class" title="Click to correct" id="62"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="420">चिकत्सा</span></font>, <font class="transl_class" title="Click to correct" id="63"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="421">अभियंत्रण</span></font>, <font class="transl_class" title="Click to correct" id="64"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="422">अध्यापन</span></font>, <font class="transl_class" title="Click to correct" id="65"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="423">प्रबंधन</span></font>, <font class="transl_class" title="Click to correct" id="66"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="424">शोध</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="67"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="425">आदि</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="68"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="426">क्षेत्रों</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="69"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="427">में</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="70"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="428">अपनी</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="71"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="429">विशिष्ट</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="72"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="430">पहचान</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="73"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="431">बनाए</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="74"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="432">हुए</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="75"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="433">है</span></font><span title="Click to correct" class="transl_class" id="434">।</span> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="76"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="435">पदों</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="77"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="436">के</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="78"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="437">अलावे</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="79"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="438">यहाँ</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="80"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="439">के</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="81"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="440">कई</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="82"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="441">छात्र</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="83"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="442">सेवा</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="84"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="443">को</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="85"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="444">ही</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="86"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="445">अपना</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="87"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="446">सर्वस्व</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="88"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="447">मान</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="89"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="448">कर</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="90"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="449">सेवा</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="91"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="450">क्षेत्र</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="92"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="451">में</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="93"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="452">जुटे</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="94"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="453">हुए</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="95"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="454">हैं</span></font><span title="Click to correct" class="transl_class" id="455">।</span> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="96"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="456">विदेशों</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="97"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="457">में</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="98"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="458">बसे</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="99"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="459">भारतीय</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="100"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="460">मूल</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="101"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="461">के</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="102"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="462">लोगों</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="103"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="463">एवं</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="104"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="464">उनके</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="105"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="465">संपर्क</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="106"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="466">क्षेत्र</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="107"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="467">में</span></font> "<span title="Click to correct" class="transl_class" id="468">हाटियन</span>" <font class="transl_class" title="Click to correct" id="109"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="469">कुल</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="110"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="470">की</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="111"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="471">विशेष</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="112"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="472">पहचान</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="113"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="473">है</span></font><span title="Click to correct" class="transl_class" id="474">।</span><br /><font style="color: rgb(0, 0, 153);">"</font><font style="color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="114"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="475">अत्तदीपा</span></font><font style="color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="115"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="476">विहरथ</span></font><font style="color: rgb(0, 0, 153);">"</font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="116"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="477">अर्थात्</span></font> <font style="color: rgb(0, 0, 153);">'</font><font style="color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="117"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="478">अपना</span></font><font style="color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="120"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="479">प्रकाश</span></font><font style="color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="119"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="480">स्वयं</span></font><font style="color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="121"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="481">बनो</span></font><font style="color: rgb(0, 0, 153);">'</font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="122"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="482">के</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="123"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="483">आदर्श</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="124"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="484">को</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="125"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="485">अंगीकार</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="126"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="486">करते</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="127"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="487">हुए</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="128"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="488">यहाँ</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="129"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="489">के</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="130"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="490">छात्रों</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="131"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="491">ने</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="132"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="492">या</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="133"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="493">फिर</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="134"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="494">संक्षेप</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="136"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="495">में</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="137"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="496">नेतरहाट</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="138"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="497">ने</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="139"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="498">अपनी</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="140"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="499">आभा</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="141"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="500">जीवन</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="142"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="501">के</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="143"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="502">सभी</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="144"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="503">क्षेत्रों</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="145"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="504">में</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="146"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="505">बिखेरी</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="147"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="506">है</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="148"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="507">तथा</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="149"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="508">मानवता</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="150"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="509">की</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="151"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="510">सेवा</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="152"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="511">में</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="153"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="512">अपना</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="154"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="513">अमूल्य</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="155"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="514">योगदान</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="156"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="515">दिया</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="157"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="516">है</span></font><span title="Click to correct" class="transl_class" id="517">।</span> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="158"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="518">संक्षेप</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="159"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="519">में</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="160"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="520">यह</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="161"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="521">कहा</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="162"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="522">जा</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="163"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="523">सकता</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="164"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="524">है</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="165"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="525">कि</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="166"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="526">जिन</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="167"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="527">उद्देश्यों</span></font>, <font class="transl_class" title="Click to correct" id="168"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="528">गुणात्मक</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="169"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="529">शिक्षण</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="170"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="530">के</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="171"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="531">जिन</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="172"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="532">प्रतिमानों</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="173"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="533">को</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="174"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="534">ध्यान</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="175"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="535">में</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="176"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="536">रखकर</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="177"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="537">इस</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="178"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="538">विद्यालय</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="179"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="539">की</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="180"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="540">स्थापना</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="181"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="541">की</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="182"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="542">गई</span></font>, <font class="transl_class" title="Click to correct" id="183"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="543">उनकी</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="184"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="544">सिद्धि</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="185"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="545">के</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="186"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="546">लिए</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="187"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="547">यह</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="188"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="548">सतत्</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="189"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="549">प्रयत्नशील</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="191"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="550">रहा</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="192"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="551">है</span></font><span title="Click to correct" class="transl_class" id="552">।</span><br /><br /><br /> <font style="color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="194"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="553">इस</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="195"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="554">विद्यालय</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="196"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="555">का</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="197"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="556">उद्देश्य</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="198"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="557">पूर्णता</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="199"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="558">को</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="200"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="559">प्राप्त</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="201"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="560">करना</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="202"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="561">नहीं</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="203"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="562">है</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);">, </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="204"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="563">क्योंकि</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="205"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="564">कुछ</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="206"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="565">भी</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="207"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="566">पूर्ण</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="208"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="567">नहीं</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="209"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="568">हो</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="210"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="569">सकता</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="211"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="570">है</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="212"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="571">और</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="213"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="572">पूर्णता</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="214"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="573">संघर्ष</span></font> <font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="218"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="574">की</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);">, </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="216"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="575">उद्यम</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="217"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="576">की</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="219"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="577">समाप्ति</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="220"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="578">का</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="221"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="579">द्योतक</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="222"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="580">है</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="223"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="581">अर्थात्</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="224"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="582">ठहराव</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="225"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="583">का</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="584">।</span> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="226"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="585">हमारा</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="227"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="586">प्यारा</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="228"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="587">नेतरहाट</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="229"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="588">जीवंत</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="230"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="589">है</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);">, </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="231"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="590">गतिशील</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="232"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="591">है</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);">, </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="233"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="592">इसका</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="234"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="593">लक्ष्य</span></font> <font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="235"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="594">पूर्णता</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="236"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="595">के</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="237"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="596">यथोचित</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="238"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="597">सन्निकटत्व</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="598">को</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="599">प्राप्त</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="600">करना</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="601">है</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="243"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="602">और</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="244"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="603">हमारा</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="245"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="604">यह</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="246"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="605">विद्यालय</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="247"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="606">अपने</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="248"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="607">निहित</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="249"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="608">उद्देश्यों</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);">, </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="250"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="609">आदर्शों</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="251"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="610">की</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="252"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="611">प्राप्ति</span></font> <font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="253"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="612">के</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="254"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="613">लिए</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="255"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="614">गीता</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="256"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="615">के</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> "<font style="color: rgb(255, 0, 0);"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="616">कर्मण्येवाधिकारस्ते</span> </font></font><font style="font-style: italic; color: rgb(255, 0, 0);" class="transl_class" title="Click to correct" id="258"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="617">मा</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(255, 0, 0);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(255, 0, 0);" class="transl_class" title="Click to correct" id="259"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="618">फलेषु</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(255, 0, 0);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(255, 0, 0);" class="transl_class" title="Click to correct" id="260"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="619">कदाचन</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);">" </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="261"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="620">के</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="262"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="621">चिंतन</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="263"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="622">के</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="264"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="623">आधार</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);">-</font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="265"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="624">मार्ग</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="266"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="625">पर</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="267"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="626">अपने</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="268"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="627">कर्त्तव्य</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="269"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="628">के</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="270"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="629">प्रति</span></font> <font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="271"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="630">सचेष्ट</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="272"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="631">और</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="273"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="632">समर्पित</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);" class="transl_class" title="Click to correct" id="274"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="633">है</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="634">।</span> </font> <font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);">"</font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 51, 0);" class="transl_class" title="Click to correct" id="275"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="635">मैं</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 51, 0);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 51, 0);" class="transl_class" title="Click to correct" id="276"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="636">चलता</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 51, 0);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 51, 0);" class="transl_class" title="Click to correct" id="277"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="637">चलूँ</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 51, 0);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 51, 0);" class="transl_class" title="Click to correct" id="278"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="638">निरंतर</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 51, 0);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 51, 0);" class="transl_class" title="Click to correct" id="279"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="639">अन्तर</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 51, 0);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 51, 0);" class="transl_class" title="Click to correct" id="280"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="640">में</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 51, 0);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 51, 0);" class="transl_class" title="Click to correct" id="282"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="641">विश्वास</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 51, 0);"> </font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 51, 0);" class="transl_class" title="Click to correct" id="283"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="642">लिए</span></font><font style="font-style: italic; color: rgb(0, 0, 153);">"</font><br /><div style="text-align: center; color: rgb(204, 0, 0); font-weight: bold;">"<font class="transl_class" title="Click to correct" id="284"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="643">ना</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="285"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="644">त्वहं</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="286"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="645">कामये</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="287"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="646">राज्यं</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="288"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="647">न</span></font> <font class="transl_class" title="Click to correct" id="289"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="648">स्वर्गं</span></font> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="649">नापुनर्भवम्।</span><br /><font class="transl_class" title="Click to correct" id="291"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="650">कामये</span></font> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="651">दुःखतप्तानाम्</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="652">प्राणिनामार्तिनाशनम्।</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="653">।</span> "<br /></div><br /><br /><font title="Click to correct" class="transl_class" id="298"><br /><br /><br /></font>Raghvendrahttp://www.blogger.com/profile/03821369800280276205noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8757399725530641519.post-20012529469659854342009-01-11T04:42:00.002+05:302009-01-11T11:40:47.290+05:30विद्यालय प्रबंधन की केन्द्रीय प्रवाहयात्रानेतरहाट विद्यालय के सफल संचालन में इसके प्राचार्यों का विशिष्ट योगदान रहा है :<br />श्री चार्ल्स जेम्स नेपियर (अप्रैल,1954 से अगस्त,55 तक)<br />श्री राधा सिन्हा (सितम्बर,1955 से मार्च, 1956 तक)<br />श्री जीवननाथ दर (अप्रैल,1956 से दिसम्बर,1966 तक)<br />श्री वीरेन्द्र कुमार सिन्हा (जनवरी,1967 से फरवरी,1976 तक)<br />डॉ. रामदेव त्रिपाठी (फरवरी,1976 से फरवरी,1979 तक)<br />श्री कैलाश नारायण मेहरोत्रा (जून,1979 से अक्टूबर,1980 तक)<br />श्री मिथिलेश कांति (अक्टूबर,1980 से सितम्बर,1983 <span>तक</span>)<br />श्री द्वारिका प्रसाद सिन्हा (सितम्बर,1983 से अप्रैल,1986 तक)<br />श्री सत्यनारायण सिंह (नवम्बर,1986 से अप्रैल,1988 तक)<br />श्री मंगलदेव पाण्डेय (अगस्त,1988 से अप्रैल,1990 तक)<br />डॉ. परममित्र शास्त्री (अप्रैल,1990 से सितम्बर,1991 तक)<br />श्री के. एन. वासुदेवन (सितम्बर,1991 से सितम्बर,1995 तक)<br />श्री कमलेश्वर प्रसाद (अक्टूबर,1995 से सितम्बर,2000 तक)<br />श्री नरेन्द्र प्रसाद (सितम्बर,2000 से अगस्त,2003 तक)<br />श्री विनोद कुमार कर्ण (सितम्बर,2003 से .......................)<br /><br />आज स्वर्णिम दहलीज से समस्त विद्यालय परिवार इनके प्रति अपनी कृतज्ञता अर्पित करता है।Raghvendrahttp://www.blogger.com/profile/03821369800280276205noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8757399725530641519.post-71501656954075986942009-01-10T16:25:00.000+05:302009-01-10T18:30:55.832+05:30खेलकूदबात जब छोटे-छोटे और उत्साह से भरे बच्चों की हो तो तो बिना खेलकूद के चर्चा कुछ अधूरी रह जाती है इस विद्यालय में हर वर्ष अन्तर आश्रम्वार्गीय प्रतियोगिताएँ आयोजित की जाती हैं। खेलकूद का व्यक्तित्व निर्माण में महत्वपूर्ण योगदान है। इससे छात्रों में strenght, stemina तथा skill का विकास होता है। 'सम्भव है, जीत आपकी न हो, पर आपका प्रयास सर्वोत्तम होना चाहिए ' इसी मूलमंत्र को आत्मसात करने की परम्परा देती ये खेलकूद प्रतियोगिताएं हमारी परम्परा का अभिन्न अंग हैं। यहाँ पर आउटडोर गेम्स में फुटबॉल, <span>हॉकी</span>, बॉलीबॉल, बास्केटबॉल,क्रिकेट आदि गेम्स हैं, वहीं टेबुल टेनिस, कैरम, शतरंज आदि खेल इन्डोर गेम्स में आते हैं। वार्षिक त्रिदिवसीय एथलेटिक्स प्रतियोगिता एवं उसके अलावे क्रॉसकन्ट्री प्रतियोगिता का उत्साह दर्शनीय होता है।<br />यहाँ पर खेलकूद के लिए बहुत अच्छी अधोसंरचनाएं भी मौजूद हैं। कुल 11 मैदानों, न्यूनतम 6-6 बॉलीबॉल, बास्केटबॉल कोर्ट, 2 लॉन टेनिस कोर्ट की व्यवस्था के साथ यहाँ पर खेलकूद के नियत समयक्रम छात्रों को समुचित भागीदारी का अवसर प्रदान करते हैं. इन्डोर गेम्स के लिए हरेक आश्रम में हरेक खेल की सामग्री दी जाती है. सभी आश्रमों में टेबुल टेनिस के बोर्ड भी उपलब्ध कराए गये हैं.Raghvendrahttp://www.blogger.com/profile/03821369800280276205noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8757399725530641519.post-11534354949843101462009-01-10T16:07:00.000+05:302009-01-10T18:04:32.755+05:30प्रमुख सर्जनात्मक परम्पराएँआश्रम व्यवस्था या अन्य प्रकार की व्यवस्थाएं विद्यालय की आत्मिक परम्पराएँ हैं, पर उस आत्मा के संवर्द्धन के लिए रचनात्मक या प्रयोगधर्मिता उतनी ही आवश्यक है। उसी क्रम में हम यहाँ पर विभिन्न परम्पराओं पर दृष्टिपात करते हुए आगे बढ़ेंगे :<br /><span style="font-weight: bold;">सांस्कृतिक</span><span style="font-weight: bold;"> </span><span style="font-weight: bold;">कार्यक्रम</span><span style="font-weight: bold;"> :</span><br />संस्कृति किसी भी देश की पहचान होती है। लोगों का रहन-सहन, आहार-व्यवहार, क्रिया-कलाप उनकी संस्कृति का निर्माण करते हैं। संक्षेप में, संस्कृति जीवन के विभिन्न आयामों को प्रतिबिंबित करती है और जब बात नेतरहाट विद्यालय की हो तो निश्चय ही अनूठी होगी। नेतरहाट में प्रत्येक वर्ष नियमित रूप से कुछ प्रतियोगिताएँ आयोजित की जाती हैं, यथा- हिन्दी एवं अंग्रेजी नाटक प्रतियोगिता, लोकगीत प्रतियोगिता। ये प्रतियोगिताएँ जीवन की रंजक गतिशीलता की द्योतक हैं। आश्रमवर्ग स्तर पर आयोजित होने वाली ये प्रतियोगिताएँ छात्रों की प्रतियोगिताएँ छात्रों की प्रतिभा का संवर्द्धन करती हैं, क्योंकि अपनी प्रस्तुति के चयन, निर्देशन, प्रस्तुत करने की शैली, अभ्यास, परिकल्पना एवं अन्य विशेषताएँ छात्रों के द्वारा ही होती हैं। ये सांस्कृतिक कार्यकर्म हमारी समृद्ध संस्कृति के द्योतक हैं। स्वस्थ एवं अच्छी प्रतिस्पर्द्धा के लिए विजेता आश्रमवर्ग को सहभोज भी दिए जाने की परम्परा रही है। 'सहभोज' अर्थात् साथ बैठकर करनाऔर इसका आनंद वर्णनातीत है, विशेषकर छात्रों का रुझान इस ओर काफी ज्यादा होता है क्योंकि इसमे विशेष तौर पर तैयार व्यंजन परोसे जाते हैं। अन्त्याक्षरी भी हमारा प्रमुख साहित्यिक, सासंकृतिक कार्यक्रम है एवं हमारे विद्यालय के वातावरण को रसमय बनाने में सांस्कृतिक कार्यकमों का विशिष्ट योगदान है।<br /><br /><span style="font-weight: bold;">अन्त्याक्षरी</span><span style="font-weight: bold;"> </span><span style="font-weight: bold;">प्रतियोगिता</span><span style="font-weight: bold;"> :</span><br />अन्त्याक्षरी हमारे विद्यालय की एक विशिष्ट परम्परा है। यहाँ की कुछ चीजें, जो यहाँ के छात्रों को सदा स्मरण रहती है, उनमें पैदा करती, गुदगुदाती हैं, उनमें अन्त्याक्षरी भी एक है। कविताओं के लयबद्ध ओजपूर्ण पाठ से भाव-विभोर कर देने वाली यह प्रतियोगिता अविस्मरनीय है, चाहे वे मधुशाला की मंत्रमुग्ध कर देने वाली पंक्तियाँ हो, चाहे परमानंद का संचरण करने वाली 'रागिनी हूँ.....' हो या 'ओज और उत्साह' से भर देने वाले रश्मिरथी के छंद, सबका अलग-अलग आकर्षण है। मानस, कामायनी, भारत-भारती, उर्वशी, हुंकार या फिर निराला, अज्ञेय, पन्त, मुक्तिबोध के छंदों की भावधारा एक अलग ही संसार की सृष्टि करती है। आज भी हमारे पूर्ववर्त्ती अग्रजों का अन्त्याक्षरी के प्रति विशेष योगदान उल्लेखनीय है।<br />यह अन्त्याक्षरी प्रतियोगिता मुख्यतः अन्तरवर्षीय स्तर पर आयोजित होती है।<br /><br /><span style="font-weight: bold;">नाटक</span><span style="font-weight: bold;"> </span><span style="font-weight: bold;">प्रतियोगिता</span><span style="font-weight: bold;"> :</span><br />प्रतिवर्ष होने वाली हिन्दी और अंगेरजी नाटक प्रतियोगिता का आयोजन हमारी रचना-धर्मिता को उभरता है। प्रत्येक वर्ष विद्यालय स्तर पर मंचित होने वाले नाटकों के अलावे अन्तराश्रमवर्गीय नाटक प्रतियोगिता के अंतर्गत सात हिन्दी एवं सात अंग्रेजी नाटकों का मंचन, उनके आयोजन की व्यवस्था, अभिनय की तैयारी व् परिणामों के प्रति उत्सुकता हमारे क्रियाकलाप का एक अभिन्न अंग है। नाटक के आयोजन के समय मंच-सज्जा, रूप-सज्जा एवं प्रकाश व्यवस्था आदि कार्य छात्रों के द्वारा ही किए जाते हैं। इस क्रम में सम्बंधित आश्रमाध्यक्ष छात्रों का निर्देशन करते हैं। वहीँ 15 नवम्बर को होने वाले विद्यालय नाटकों का स्तर और भी उत्कृष्ट रहता है। अब तक मंचित नाटकों में ध्रुवस्वामिनी, दीपदान, सम्राट कनिष्क, कृपाण की धार, मर्यादा की वेदी पर, कोणार्क, कफ़न, हवालात, बकरी, कौमुदी महोत्सव, भगवदज्जुकम आदि प्रमुख हैं।<br /><br /><span style="font-weight: bold;">दिवस</span><span style="font-weight: bold;">/</span><span style="font-weight: bold;">समारोह</span><span style="font-weight: bold;"> :</span><br />इनके अतिरिक्त वर्षभर विभिन्न जयंतियों एवं दिवसों का भी आयोजन किया जाता रहा है। गांधी, डॉ. राजेन्द्र प्रसाद, अम्बेदकर, राधाकृष्णन (शिक्षक दिवस) आदि का भी वार्षिक आयोजन हमारी परम्पराओं में शामिल रहा है इसके अलावे हिन्दी विभाग के तत्त्वाधान में तुलसी, दिनकर आदि की जयंतियों को मानाने के साथ-साथ हिन्दी दिवस आदि के द्वारा मातृभाषा के प्रति श्रद्धा भी निवेदित की जाती है। दिवस और जयंतियों के अलावे विभिन्न सेमिनार, वाद-विवाद, भाषण आदि प्रतियोगिताओं का भी वार्षिक आयोजन होता है।Raghvendrahttp://www.blogger.com/profile/03821369800280276205noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8757399725530641519.post-40002474666209328662009-01-09T16:30:00.003+05:302009-01-11T22:34:05.414+05:30आश्रम व्यवस्था<div style="text-align: center;"><span style="font-style: italic; color: rgb(204, 0, 0);">'</span><span style="font-style: italic; color: rgb(204, 0, 0);">सहनाववतु</span><span style="font-style: italic; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-style: italic; color: rgb(204, 0, 0);">सहनौभुनक्तु</span><span style="font-style: italic; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-style: italic; color: rgb(204, 0, 0);">सहवीर्यंकरवावहै</span><br /><span style="font-style: italic; color: rgb(204, 0, 0);">तेजस्विनावधीतमस्तु</span><span style="font-style: italic; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-style: italic; color: rgb(204, 0, 0);">मा</span><span style="font-style: italic; color: rgb(204, 0, 0);"> </span><span style="font-style: italic; color: rgb(204, 0, 0);">विद्विषावहै</span><span style="font-style: italic; color: rgb(204, 0, 0);">'</span><br /><br /></div> इस परम्परा-प्रकृति को उद्भूत करने वाली आश्रम व्यवस्था हमारे विद्यालय की नींव है जो गुरुकुल पद्धतियों का समावेश कर शिक्षा के विशिष्ट पहलुओं को पूर्ण करती है। आश्रम व्यवस्था प्रारंभ से ही इस विद्यालय की योजना में शामिल रही है। शुरुआत में काजमी रिपोर्ट में 6 हाउस (वर्त्तमान आश्रमवर्ग) की परिकल्पना थी, जहाँ 1 house 4 आश्रमों का बना होता और इस प्रकार आश्रमों की कुल संख्या 24 होती। वहीँ कुछ मौलिक परिवर्त्तनों के साथ वर्त्तमान आश्रम व्यवस्था अस्तित्व में आई जिसमें 3 आश्रमों का 1 आश्रमवर्ग होता है। वर्त्तमान में विद्यालय में 21 आश्रम (7 आश्रमवर्ग) हैं।<br />आश्रमों में एक निश्चित संख्या में (लगभग 20-25) में छात्र आश्रमाध्यक्षों के निर्देशन में रहते हैं। आश्रम में रहने वाले सभी वरीय एवं कनीय छात्र आश्रमाध्यक्ष के निर्देशन में पारिवारिक माहौल के तहत रहते हैं। बंधुत्व व सामाजिक समरसता की अवधारणा का परिपोषण छात्रों के मानस पटल पर एक अमित छाप छोड़ता है। वरीय छात्र विद्यालय के सभी क्रिया-कलापों में कनीय छात्रों का मार्ग निर्देशन करते हैं, जो उनमें प्रबंधन एवं निर्देशन की उन्नत योग्यता विकसित करता है। आश्रमवर्ग ही सभी प्रतियोगिताओं की इकाई रूप होते हैं, अतः ये सहयोगात्मक एवं सामुदायिक भावना का विकास करने की प्रयोगशाला है। रिश्तों की दृढ़ता, दायित्व-बोध, भावात्मक उन्नयन आदि कई अनमोल चीजें आश्रम व्यवस्था की सामान्य चीजों यथा- स्वावलम्बन, आचार-विचार, पहल करने की क्षमता, सामाजिकता आदि चीजें तो इसी आश्रम व्यवस्था की देन हैं।<br />आश्रमाध्यक्ष छात्र के सर्वतोन्मुखी विकास के लिए प्रेरक होते हैं। वे अपने आश्रम के अन्तेवासियों की उत्तरोत्तर प्रगति का लेखा-जोखा रखते हैं तथा इन्हे दिशा-निर्देश देते हैं। उनका कर्तव्य है कि छात्रों की रूचि, उन्मुखता का अवलोकन करें एवं उनमें विविध गतिविधियों को क्रियान्वित करने <span title="Click to correct" class="">के</span> लिए संवर्धक का कार्य करें ताकि छात्रों का समेकित विकास सम्भव हो सके।<br />संस्थापक योजनाकार श्री एफ. जी. पियर्स का कथन- "छात्रों में सामाजिकता, स्वावलंबन, आपसी सहयोग, दायित्व-बोध, अनुशासन आदि का विकास इस आश्रम व्यवस्था से ही सरलता से सम्भव है। यह मेरा 40 वर्षों का अनुभव कहता है। शिक्षकों के आश्रम में बच्चों के साथ रहने पर उनके अन्दर स्वस्थ पारिवारिक समझ विकसित होगी तथा उनका सुसंस्कृत विकास होगा।" हमारे विद्यालय की आश्रम व्यवस्था के मूल में है।<br />आश्रमाध्यक्ष की पत्नी छात्रों की माता का दायित्व निभाती हैं.छात्र उन्हें 'माताजी' कह कर संबोधित करते हैं। उनका यह कर्त्तव्य है कि वे आश्रम में एक पारिवारिक माहौल बनाएँ और उसे कायम रखें। आश्रममाता वात्सल्य रस की प्रतिमूर्त्ति होती हैं। वे छात्रों के भावनात्मक पक्ष को परिपुष्ट करती हैं और अपनी स्नेहधारा से उनके अन्दर की रिक्तता, शुष्कता को भरती हैं। छात्रों की छोटी-छोटी आवश्यकताओं के ऊपर ध्यान देना उन्हीं का कर्त्तव्य है। छात्रों के भोजनादि की व्यवस्था व देखरेख वे पाकशाला प्रभारी के रूप में करती हैं। आश्रमाध्यक्षों की गैर-मौजूदगी में आश्रममाता उनका कार्यभार लेती हैं।आश्रमाध्यक्ष के पूरे परिवार के रहने की व्यवस्था छात्रों के साथ उसी आश्रम में होती है, जिनका उन्हें कार्यभार मिला होता है।<br />इस प्रकार आश्रमाध्यक्ष, आश्रममाता एवं छात्र आश्रम के स्तम्भ हैं। यहाँ की आश्रमव्यवस्था यहाँ के छात्रों की गुणात्मक शिक्षा का एक महत्वपूर्ण अंग है।<br /><br />आश्रमों के नाम इस प्रकार हैं :<br />क. प्रथम आश्रमवर्ग :<br />1. शान्ति आश्रम 2. अरुण आश्रम 3. गौतम आश्रम<br />ख. द्वितीय आश्रमवर्ग :<br />4. आनंद आश्रम 5. प्रेम आश्रम 6. अर्जुन आश्रम<br />ग. तृतीय आश्रमवर्ग :<br />7. अशोक आश्रम 8. साकेत आश्रम 9. किशोर आश्रम<br />घ. चतुर्थ <span>आश्रमवर्ग</span> :<br />10. नालंदा आश्रम 11. विक्रम आश्रम 12. तक्षशिला आश्रम<br />च. पंचम आश्रमवर्ग :<br />13. रमन आश्रम 14. बोस आश्रम 15. भाभा आश्रम<br />छ. षष्ठ आश्रमवर्ग :<br />16.अरविन्द आश्रम 17.प्रदीप आश्रम 18.रामकृष्ण आश्रम<br />ज. सप्तम आश्रमवर्ग :<br />19. कपिल आश्रम 20. कणाद आश्रम 21. कण्व आश्रमRaghvendrahttp://www.blogger.com/profile/03821369800280276205noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8757399725530641519.post-84755137198049714972009-01-08T16:21:00.001+05:302009-01-10T15:16:27.715+05:30अनुपम शिक्षण व्यवस्था<span title="Click to correct" class="transl_class" id="0">नेतरहाट</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="1">विद्यालय</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="2">की</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="3">शिक्षण</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="4">व्यवस्था</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="5">में</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="6">ऐसे</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="7">मूल्यवान</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="8">शैक्षिक</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="9">विकास</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="10">के</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="11">मनोभावों</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="12">तथा</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="13">आदर्शों</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="14">को</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="15">संजोया</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="16">गया</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="17">है</span>, <span title="Click to correct" class="transl_class" id="18">जो</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="19">उन्नत</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="20">उर्ध्वोन्मुखी</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="21">व्यक्तित्व</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="22">का</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="23">निर्माण</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="24">करने</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="25">में</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="26">पूरी</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="27">तरह</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="28">से</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="29">सक्षम</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="30">है।</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="31">इस</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="32">शिक्षण</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="33">व्यवस्था</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="34">की</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="35">एक</span>-<span title="Click to correct" class="transl_class" id="36">एक</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="37">प्रक्रिया</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="38">इतनी</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="39">तराशी</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="40">हुई</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="41">है</span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="42">कि</span></span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="43">उनके</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="44">परिणामों</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="45">तथा</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="46">उद्देश्यों</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="47">की</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="48">विवेचना</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="49">शिक्षा</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="50">की</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="51">मौलिक</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="52">भावना</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="53">को</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="54">सहजता</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="55">से</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="56">प्रकाशित</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="57">करती</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="58">है।</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="59">प्रकृति</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="60">के</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="61">सान्निध्य</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="62">में</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="63">यह</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="64">शिक्षण</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="65">प्रणाली</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="66">अपने</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="67">उत्कृष्ट</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="68">रूप</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="69">को</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="70">सरलता</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="71">से</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="72">प्रस्तुत</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="73">करती</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="74">है।</span><br /><br /><span style="font-weight: bold;"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="75">स्वाध्याय</span></span><span style="font-weight: bold;"> :</span><br /><span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="76">यह</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="77">यहाँ</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="78">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="79">शिक्षण</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="80">व्यवस्था</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="81">का</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="82">सबसे</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="83">महत्त्वपूर्ण</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="84">तत्व</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="85">है</span></span><span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="86">।</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="87">स्वाध्याय</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="88">को</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="89">यहाँ</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="90">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="91">मौलिक</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="92">आवश्यकता</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="93">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="94">रूप</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="95">में</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="96">परिभाषित</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="97">किया</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="98">गया</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="99">है</span></span><span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="100">।</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="101">आश्रमों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="102">में</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="103">छात्रों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="104">का</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="105">अधिकांश</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="106">समय</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="107">स्वाध्याय</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="108">को</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="109">ही</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="110">समर्पित</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="111">रहता</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="112">है</span></span><span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="113">।</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="114">जिस</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="115">प्रकार</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="116">भोजन</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="117">से</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="118">पूर्व</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="119">यहाँ</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="120">भोजन</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="121">मंत्र</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="122">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="123">मंत्रोच्चारण</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="124">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="125">परम्परा</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="126">रही</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="127">है</span></span>, <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="128">उसी</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="129">प्रकार</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="130">यहाँ</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="131">स्वाध्याय</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="132">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="133">शुरुआत</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="134">भी</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="135">स्वाध्याय</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="136">मंत्र</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="137">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="138">उच्चारण</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="139">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="140">साथ</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="141">होती</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="142">है</span></span><span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="143">।</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="144">स्वाध्याय</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="145">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="146">समय</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="147">सभी</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="148">छात्र</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="149">एक</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="150">साथ</span></span> '<span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="151">स्वाध्याय</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="152">कक्ष</span></span>' <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="153">में</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="154">बैठकर</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="155">स्वाध्याय</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="156">करते</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="157">हैं</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="158">एवं</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="159">उस</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="160">दौरान</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="161">किसी</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="162">भी</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="163">प्रकार</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="164">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="165">अनावश्यक</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="166">ध्वनि</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="167">का</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="168">उच्चारण</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="169">वर्जित</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="170">होता</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="171">है</span></span><span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="172">।</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="173">स्वाध्याय</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="174">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="175">विधा</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="176">ही</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="177">अध्ययन</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="178">का</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="179">सर्वस्व</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="180">है</span></span><span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="181">।</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="182">कहा</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="183">गया</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="184">है</span></span>-"<span title="Click to correct" class="transl_class" id="185">स्वाध्यायात्</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="186">मा</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="187">प्रमदः</span>"<span title="Click to correct" class="transl_class" id="188">।</span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="189">स्वाध्याय</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="190">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="191">यह</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="192">विधा</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="193">पुस्तकालय</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="194">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="195">माध्यम</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="196">से</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="197">पूर्णता</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="198">को</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="199">प्राप्त</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="200">करती</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="201">है</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="202">।</span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="203">शिक्षकों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="204">का</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="205">मूलधर्म</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="206">यहाँ</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="207">छात्रों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="208">को</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="209">जिज्ञासा</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="210">का</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="211">पात्र</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="212">बनाकर</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="213">पुस्तकों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="214">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="215">अवगाहन</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="216">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="217">लिए</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="218">प्रेरित</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="219">करना</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="220">हैं</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="221">।</span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="222">उस</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="223">क्रम</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="224">में</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="225">उत्पन्न</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="226">समस्याओं</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="227">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="228">समाधान</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="229">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="230">समाधान</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="231">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="232">क्रम</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="233">में</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="234">छात्र</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="235">शिक्षकों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="236">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="237">थोडी</span></span>-<span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="238">बहुत</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="239">मदद</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="240">लेते</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="241">हैं</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="242">।</span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="243">स्वाध्याय</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="244">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="245">यह</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="246">प्रक्रिया</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="247">यहाँ</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="248">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="249">छात्रों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="250">में</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="251">आत्मचिंतन</span></span>, <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="252">आत्मविकास</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="253">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="254">प्रवृत्ति</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="255">को</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="256">बढावा</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="257">देती</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="258">है</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="259">तथा</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="260">विषयों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="261">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="262">मूल</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="263">में</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="264">जाने</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="265">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="266">सहज</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="267">योग्यता</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="268">प्रदान</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="269">करती</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="270">है</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="271">।</span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="272">इन</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="273">सब</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="274">चीजों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="275">को</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="276">जानकर</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="277">यह</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="278">सहज</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="279">ही</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="280">मालूम</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="281">होता</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="282">है</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="283">कि</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="284">प्रकृति</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="285">का</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="286">इसमें</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="287">कितना</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="288">विशिष्ट</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="289">योगदान</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="290">है</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="291">।</span><br /><br /><span style="font-weight: bold;"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="292">पुस्तकालय</span></span><span style="font-weight: bold;"> :</span><br /><span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="293">विद्यालय</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="294">स्तर</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="295">पर</span></span> 45,000 <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="296">से</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="297">भी</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="298">ज्यादा</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="299">पुस्तकों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="300">से</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="301">युक्त</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="302">नेतरहाट</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="303">विद्यालय</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="304">पुस्तकालय</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="305">में</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="306">छात्रों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="307">को</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="308">उच्च</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="309">स्तर</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="310">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="311">सुविधाएं</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="312">प्राप्त</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="313">हैं</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="314">।</span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="315">यहाँ</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="316">छात्रों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="317">को</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="318">विषयों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="319">का</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="320">प्रवह</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="321">ज्ञान</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="322">प्राप्त</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="323">करने</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="324">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="325">लिए</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="326">शिक्षा</span></span>-<span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="327">साहित्य</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="328">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="329">हरेक</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="330">विधा</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="331">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="332">आरम्भ</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="333">से</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="334">स्नातकोत्तर</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="335">स्तर</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="336">तक</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="337">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="338">पुस्तकें</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="339">उपलब्ध</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="340">हैं</span></span>, <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="341">जिससे</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="342">छात्रों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="343">को</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="344">अपने</span></span>-<span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="345">अपने</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="346">विषयों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="347">में</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="348">पूरी</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="349">गहराई</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="350">में</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="351">जाने</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="352">का</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="353">अवसर</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="354">सहजता</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="355">से</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="356">मिलता</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="357">है</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="358">।</span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="359">शिक्षा</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="360">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="361">पाठ्यक्रम</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="362">से</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="363">संबंधित</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="364">पुस्तकों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="365">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="366">साथ</span></span>-<span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="367">साथ</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="368">प्रयुक्त</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="369">पाठ्यक्रमेत्तर</span> </span><span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="370">विषयों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="371">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="372">पुस्तकें</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="373">भी</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="374">समग्र</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="375">ज्ञान</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="376">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="377">उद्देश्य</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="378">से</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="379">यहाँ</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="380">उपलब्ध</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="381">हैं</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="382">।</span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="383">दशाधिक</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="384">दैनिक</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="385">समाचार</span></span><span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="386">पत्रों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="387">एवं</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="388">इसकी</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="389">ही</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="390">तिगुनी</span></span>-<span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="391">चौगुनी</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="392">संख्या</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="393">में</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="394">आने</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="395">वाली</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="396">विभिन्न</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="397">पत्र</span></span>-<span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="398">पत्रिकाओं</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="399">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="400">उपलब्धता</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="401">छात्रों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="402">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="403">ज्ञान</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="404">को</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="405">अद्यतन</span></span> (<span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="406">अप</span></span>-<span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="407">टू</span></span>-<span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="408">डेट</span></span>) <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="409">बनाती</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="410">है</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="411">।</span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="412">यहाँ</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="413">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="414">पुस्तकालय</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="415">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="416">सबसे</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="417">बड़ी</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="418">विशेषता</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="419">यहाँ</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="420">की</span></span> '<span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="421">उन्मुक्त</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="422">पुस्तकालय</span></span>' (<span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="423">खुली</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="424">दराज़</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="425">प्रणाली</span></span>) <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="426">या</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="427">ओपन</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="428">सेल्फ</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="429">सिस्टेम</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="430">है</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="431">।</span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="432">छात्र</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="433">यहाँ</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="434">बिना</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="435">किसी</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="436">औपचारिकता</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="437">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="438">इच्छित</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="439">पुस्तकों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="440">को</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="441">लेकर</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="442">उनका</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="443">लाभ</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="444">उठा</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="445">सकते</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="446">हैं</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="447">।</span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="448">पुस्तकों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="449">को</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="450">इच्छानुसार</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="451">उनकी</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="452">जगह</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="453">से</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="454">वे</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="455">स्वयं</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="456">ही</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="457">ले</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="458">सकते</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="459">हैं</span></span>, <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="460">इसमे</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="461">कोई</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="462">बंदिश</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="463">नही</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="464">रहती</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="465">है</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="466">।</span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="467">यह</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="468">व्यवस्था</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="469">छात्रोन्मुखी</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="470">है</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="471">और</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="472">दुनिया</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="473">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="474">अधिकांशतः</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="475">पुस्तकालयों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="476">में</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="477">नहीं</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="478">है</span></span><span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="479">।</span><br /><br /></span><span style="font-weight: bold;"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="480">प्रयोगशाला</span></span><span style="font-weight: bold;"> :</span><br /><span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="481">पुस्तकालय</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="482">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="483">बाद</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="484">हमारे</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="485">लिए</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="486">शिक्षा</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="487">का</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="488">सबसे</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="489">महत्त्वपूर्ण</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="490">और</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="491">रोचक</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="492">स्थान</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="493">यहाँ</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="494">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="495">प्रयोगशालाएं</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="496">एवं</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="497">कार्यशालाएं</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="498">हैं</span></span><span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="499">।</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="500">प्रयोगशालाएं</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="501">अच्छे</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="502">व</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="503">उन्नत</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="504">यंत्रों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="505">तथा</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="506">रसायनों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="507">से</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="508">सुसज्जित</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="509">रहने</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="510">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="511">कारन</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="512">रूचि</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="513">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="514">पोषण</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="515">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="516">साथ</span></span>-<span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="517">साथ</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="518">छात्रों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="519">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="520">व्यावहारिक</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="521">ज्ञान</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="522">को</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="523">भी</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="524">विकसित</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="525">करती</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="526">है</span></span><span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="527">।</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="528">भौतिकी</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="529">तथा</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="530">रसायन</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="531">प्रयोगशाला</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="532">में</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="533">मानव</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="534">या</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="535">उसके</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="536">संसाधनों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="537">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="538">भूमिका</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="539">प्रत्यक्षतः</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="540">रहती</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="541">है</span></span>, <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="542">वहीं</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="543">यहाँ</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="544">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="545">जीवविज्ञान</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="546">प्रयोगशाला</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="547">में</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="548">प्रकृति</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="549">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="550">भूमिका</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="551">स्पष्टतया</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="552">अनुभूत</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="553">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="554">जा</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="555">सकती</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="556">है</span></span><span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="557">।</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="558">सर्पों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="559">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="560">अनेकानेक</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="561">किस्में</span></span>, <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="562">समृद्ध</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="563">जीव</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="564">जगत</span></span>, <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="565">समृद्ध</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="566">पारिस्थिक</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="567">तंत्र</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="568">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="569">उपलब्धता</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="570">छात्रों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="571">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="572">सामान्य</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="573">एवं</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="574">व्यावहारिक</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="575">ज्ञान</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="576">का</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="577">विस्तार</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="578">करती</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="579">है</span></span><span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="580">।</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="581">प्रयोगशालाओं</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="582">का</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="583">उद्देश्य</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="584">भी</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="585">छात्रों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="586">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="587">सैद्धांतिक</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="588">ज्ञान</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="589">को</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="590">पूर्णता</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="591">देना</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="592">है</span></span><span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="593">।</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="594">प्रयोगशालाओं</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="595">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="596">उत्तमता</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="597">छात्रों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="598">को</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="599">गुणात्मक</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="600">शिक्षा</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="601">व</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="602">श्रेष्ठता</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="603">दिलाने</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="604">में</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="605">महत्त्वपूर्ण</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="606">योगदान</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="607">करती</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="608">है</span></span><span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="609">।</span></span><br /><span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="610">यहाँ</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="611">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="612">पुस्तकालय</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="613">में</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="614">उपलब्ध</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="615">स्नाकोत्तर</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="616">स्तर</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="617">तक</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="618">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="619">पुस्तकों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="620">तथा</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="621">प्रयोगशालाओं</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="622">में</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="623">उपलब्ध</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="624">स्नातक</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="625">स्तर</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="626">तक</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="627">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="628">प्रायोगिक</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="629">सुविधाओं</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="630">को</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="631">देखकर</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="632">अन्य</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="633">संस्थानों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="634">यथा</span></span>- <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="635">रांची</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="636">विश्वविद्यालय</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="637">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="638">बाह्य</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="639">परीक्षकों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="640">को</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="641">भी</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="642">ईर्ष्या</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="643">होती</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="644">थी</span></span><span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="645">।</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="646">यहाँ</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="647">के</span> </span><span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="648">पुस्तकालय</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="649">एवं</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="650">प्रयोगशालाओं</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="651">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="652">उत्कृष्ट</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="653">स्तर</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="654">को</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="655">देखकर</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="656">अपने</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="657">समय</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="658">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="659">प्रसिद्ध</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="660">भौतिकशास्त्री</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="661">श्री</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="662">जी</span></span>. <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="663">पी</span></span>. <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="664">दुबे</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="665">ने</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="666">कहा</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="667">था</span></span>- '<span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="668">इन</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="669">छात्रों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="670">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="671">लिए</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="672">भला</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="673">ऐसे</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="674">समृद्ध</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="675">पुस्तकालय</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="676">एवं</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="677">प्रायोगिक</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="678">उपकरणों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="679">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="680">क्या</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="681">आवश्यकता</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="682">थी</span></span>?'<br /><br /><span style="font-weight: bold;"><span title="Click to correct" class="transl_class" id="683">कार्यशालाएँ</span></span><span style="font-weight: bold;"> :</span><br /><span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="684">प्रयोगशालाओं</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="685">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="686">अतिरिक्त</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="687">कार्यशालाएँ</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="688">भी</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="689">व्यावहारिक</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="690">ज्ञान</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="691">का</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="692">प्रमुख</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="693">स्रोत</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="694">रही</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="695">हैं</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="696">।</span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="697">वे</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="698">बहुत</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="699">ही</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="700">उच्च</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="701">कोटि</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="702">कीवं</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="703">उत्तम</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="704">यंत्रों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="705">से</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="706">सुसज्जित</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="707">हैं</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="708">।</span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="709">काष्ठनिर्माणशाला</span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="710">तथा</span></span> <span title="Click to correct" class="transl_class" id="711">लौहनिर्माणशाला</span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="712">उन्नत</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="713">यंत्रों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="714">से</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="715">युक्त</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="716">है</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="717">तथा</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="718">छात्र</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="719">यहाँ</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="720">काष्ठकला</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="721">व</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="722">धातुकला</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="723">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="724">विषय</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="725">में</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="726">उच्च</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="727">कोटि</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="728">का</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="729">प्रारंभिक</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="730">ज्ञान</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="731">प्राप्त</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="732">करते</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="733">हैं</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="734">।</span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="735">ये</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="736">विभाग</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="737">छात्रों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="738">को</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="739">उत्पादकता</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="740">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="741">मौलिक</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="742">कसौटियों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="743">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="744">समझ</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="745">एवं</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="746">यंत्रों</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="747">की</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="748">कार्यपद्धति</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="749">के</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="750">बारे</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="751">में</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="752">एक</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="753">विशेष</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="754">अन्तःदृष्टि</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="755">विकसित</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="756">करते</span></span> <span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="757">हैं</span></span><span title="Click to correct" class="transl_class" id="758">।<br /><br /></span><div><span class="transl_class" id="78" title="Click to correct" style="font-weight: bold;"><span class="transl_class" id="0" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="0" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="0" title="Click to correct">संगीत</span></span></span></span><span style="font-weight: bold;"> :</span><br /><span class="transl_class" id="91" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="1" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="1" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="1" title="Click to correct">यह</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="79" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="2" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="2" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="2" title="Click to correct">हमारे</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="80" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="3" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="3" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="3" title="Click to correct">विद्यालय</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="81" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="4" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="4" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="4" title="Click to correct">में</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="82" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="5" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="5" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="5" title="Click to correct">यह</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="83" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="6" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="6" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="6" title="Click to correct">एक</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="84" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="7" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="7" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="7" title="Click to correct">उन्नत</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="85" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="8" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="8" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="8" title="Click to correct">विरासत</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="86" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="9" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="9" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="9" title="Click to correct">के</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="87" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="10" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="10" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="10" title="Click to correct">रूप</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="88" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="11" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="11" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="11" title="Click to correct">में</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="89" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="12" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="12" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="12" title="Click to correct">विद्यमान</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="90" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="13" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="13" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="13" title="Click to correct">है</span></span></span></span><span class="transl_class" id="14" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="14" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="14" title="Click to correct">।</span></span></span> <span class="transl_class" id="92" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="15" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="15" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="15" title="Click to correct">विभिन्न</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="93" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="16" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="16" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="16" title="Click to correct">विषयों</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="94" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="17" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="17" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="17" title="Click to correct">के</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="95" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="18" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="18" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="18" title="Click to correct">बीच</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="96" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="19" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="19" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="19" title="Click to correct">ये</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="97" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="20" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="20" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="20" title="Click to correct">विभाग</span></span></span></span> (<span class="transl_class" id="98" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="21" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="21" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="21" title="Click to correct">कला</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="99" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="22" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="22" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="22" title="Click to correct">एवं</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="100" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="23" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="23" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="23" title="Click to correct">संगीत</span></span></span></span>) <span class="transl_class" id="101" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="24" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="24" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="24" title="Click to correct">हमारा</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="102" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="25" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="25" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="25" title="Click to correct">कौशल</span></span></span></span><span class="transl_class" id="103" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="26" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="26" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="26" title="Click to correct">वर्द्धन</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="104" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="27" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="27" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="27" title="Click to correct">करते</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="105" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="28" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="28" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="28" title="Click to correct">हैं</span></span></span></span><span class="transl_class" id="29" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="29" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="29" title="Click to correct">।</span></span></span> <span class="transl_class" id="106" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="30" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="30" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="30" title="Click to correct">ये</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="107" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="31" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="31" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="31" title="Click to correct">हमें</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="108" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="32" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="32" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="32" title="Click to correct">मनोरंजन</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="109" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="33" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="33" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="33" title="Click to correct">की</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="110" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="34" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="34" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="34" title="Click to correct">विधा</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="111" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="35" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="35" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="35" title="Click to correct">को</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="112" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="36" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="36" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="36" title="Click to correct">देते</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="113" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="37" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="37" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="37" title="Click to correct">हुए</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="114" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="38" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="38" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="38" title="Click to correct">एक</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="115" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="39" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="39" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="39" title="Click to correct">रचनात्मक</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="116" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="40" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="40" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="40" title="Click to correct">योग्यता</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="117" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="41" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="41" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="41" title="Click to correct">से</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="118" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="42" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="42" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="42" title="Click to correct">परिपूर्ण</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="120" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="43" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="43" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="43" title="Click to correct">करते</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="121" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="44" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="44" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="44" title="Click to correct">हैं</span></span></span></span><span class="transl_class" id="45" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="45" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="45" title="Click to correct">।</span></span></span><br /><span class="transl_class" id="122" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="46" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="46" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="46" title="Click to correct">संगीत</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="123" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="47" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="47" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="47" title="Click to correct">में</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="124" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="48" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="48" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="48" title="Click to correct">हम</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="125" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="49" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="49" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="49" title="Click to correct">संगीत</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="126" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="50" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="50" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="50" title="Click to correct">की</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="127" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="51" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="51" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="51" title="Click to correct">आधारभूत</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="128" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="52" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="52" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="52" title="Click to correct">बातों</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="129" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="53" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="53" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="53" title="Click to correct">को</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="130" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="54" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="54" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="54" title="Click to correct">जानते</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="134" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="55" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="55" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="55" title="Click to correct">हुए</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="135" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="56" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="56" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="56" title="Click to correct">विभिन्न</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="132" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="57" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="57" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="57" title="Click to correct">वाद्ययंत्रों</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="136" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="58" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="58" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="58" title="Click to correct">विशेषकर</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="137" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="59" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="59" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="59" title="Click to correct">तबला</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="138" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="60" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="60" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="60" title="Click to correct">एवं</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="139" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="61" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="61" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="61" title="Click to correct">हारमोनियम</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="141" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="62" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="62" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="62" title="Click to correct">का</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="142" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="63" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="63" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="63" title="Click to correct">ज्ञान</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="143" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="64" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="64" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="64" title="Click to correct">प्राप्त</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="144" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="65" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="65" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="65" title="Click to correct">करते</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="145" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="66" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="66" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="66" title="Click to correct">हैं</span></span></span></span><span class="transl_class" id="67" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="67" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="67" title="Click to correct">।</span></span></span> <span class="transl_class" id="146" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="68" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="68" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="68" title="Click to correct">साथ</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="147" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="69" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="69" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="69" title="Click to correct">ही</span></span></span></span> '<span class="transl_class" id="148" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="70" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="70" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="70" title="Click to correct">वृन्द</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="149" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="71" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="71" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="71" title="Click to correct">वादन</span></span></span></span>' <span class="transl_class" id="150" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="72" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="72" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="72" title="Click to correct">के</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="151" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="73" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="73" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="73" title="Click to correct">अंतर्गत</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="152" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="74" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="74" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="74" title="Click to correct">भाग</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="153" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="75" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="75" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="75" title="Click to correct">लेने</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="154" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="76" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="76" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="76" title="Click to correct">वाले</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="155" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="77" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="77" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="77" title="Click to correct">छात्र</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="156" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="78" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="78" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="78" title="Click to correct">इनके</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="157" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="79" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="79" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="79" title="Click to correct">अतिरिक्त</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="158" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="80" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="80" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="80" title="Click to correct">विभिन्न</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="159" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="81" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="81" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="81" title="Click to correct">वाद्ययंत्रों</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="160" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="82" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="82" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="82" title="Click to correct">को</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="161" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="83" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="83" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="83" title="Click to correct">बजाने</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="162" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="84" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="84" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="84" title="Click to correct">की</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="163" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="85" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="85" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="85" title="Click to correct">कला</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="164" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="86" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="86" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="86" title="Click to correct">सीखते</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="165" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="87" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="87" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="87" title="Click to correct">हैं</span></span></span></span><span class="transl_class" id="88" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="88" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="88" title="Click to correct">।</span></span></span> <span class="transl_class" id="166" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="89" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="89" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="89" title="Click to correct">संगीत</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="167" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="90" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="90" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="90" title="Click to correct">एवं</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="169" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="91" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="91" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="91" title="Click to correct">कला</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="170" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="92" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="92" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="92" title="Click to correct">के</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="171" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="93" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="93" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="93" title="Click to correct">साथ</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="172" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="94" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="94" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="94" title="Click to correct">भावनात्मक</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="173" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="95" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="95" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="95" title="Click to correct">रूप</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="174" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="96" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="96" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="96" title="Click to correct">से</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="175" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="97" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="97" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="97" title="Click to correct">जुड़ने</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="176" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="98" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="98" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="98" title="Click to correct">पर</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="177" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="99" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="99" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="99" title="Click to correct">उन्हें</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="178" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="100" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="100" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="100" title="Click to correct">आत्मिक</span></span></span></span>, <span class="transl_class" id="179" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="101" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="101" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="101" title="Click to correct">मानसिक</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="180" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="102" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="102" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="102" title="Click to correct">व</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="181" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="103" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="103" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="103" title="Click to correct">आध्यात्मिक</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="182" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="104" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="104" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="104" title="Click to correct">उन्नयन</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="183" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="105" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="105" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="105" title="Click to correct">के</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="184" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="106" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="106" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="106" title="Click to correct">साधन</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="185" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="107" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="107" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="107" title="Click to correct">के</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="186" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="108" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="108" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="108" title="Click to correct">रूप</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="187" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="109" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="109" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="109" title="Click to correct">में</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="188" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="110" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="110" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="110" title="Click to correct">जान</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="189" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="111" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="111" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="111" title="Click to correct">पाते</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="190" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="112" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="112" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="112" title="Click to correct">हैं</span></span></span></span><span class="transl_class" id="113" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="113" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="113" title="Click to correct">।</span></span></span> <span class="transl_class" id="191" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="114" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="114" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="114" title="Click to correct">विद्या</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="192" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="115" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="115" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="115" title="Click to correct">और</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="193" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="116" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="116" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="116" title="Click to correct">कला</span></span></span></span> (<span class="transl_class" id="194" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="117" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="117" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="117" title="Click to correct">सम्पूर्ण</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="195" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="118" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="118" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="118" title="Click to correct">रूप</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="196" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="119" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="119" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="119" title="Click to correct">में</span></span></span></span>) <span class="transl_class" id="197" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="120" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="120" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="120" title="Click to correct">का</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="198" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="121" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="121" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="121" title="Click to correct">अभिन्न</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="199" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="122" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="122" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="122" title="Click to correct">सम्बन्ध</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="200" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="123" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="123" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="123" title="Click to correct">माना</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="201" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="124" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="124" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="124" title="Click to correct">गया</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="202" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="125" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="125" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="125" title="Click to correct">है</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="203" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="126" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="126" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="126" title="Click to correct">और</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="204" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="127" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="127" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="127" title="Click to correct">इस</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="205" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="128" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="128" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="128" title="Click to correct">दृष्टिकोण</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="206" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="129" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="129" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="129" title="Click to correct">से</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="207" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="130" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="130" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="130" title="Click to correct">हम</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="208" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="131" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="131" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="131" title="Click to correct">संगीत</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="209" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="132" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="132" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="132" title="Click to correct">में</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="210" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="133" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="133" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="133" title="Click to correct">उसके</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="211" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="134" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="134" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="134" title="Click to correct">भावों</span></span></span></span>, <span class="transl_class" id="212" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="135" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="135" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="135" title="Click to correct">उद्देश्यों</span></span></span></span>, <span class="transl_class" id="213" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="136" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="136" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="136" title="Click to correct">साधनों</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="214" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="137" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="137" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="137" title="Click to correct">की</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="215" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="138" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="138" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="138" title="Click to correct">गहराईयों</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="216" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="139" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="139" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="139" title="Click to correct">का</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="217" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="140" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="140" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="140" title="Click to correct">भली</span></span></span></span>-<span class="transl_class" id="218" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="141" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="141" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="141" title="Click to correct">भांति</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="219" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="142" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="142" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="142" title="Click to correct">अनुभव</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="220" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="143" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="143" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="143" title="Click to correct">कर</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="221" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="144" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="144" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="144" title="Click to correct">पाते</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="222" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="145" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="145" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="145" title="Click to correct">हैं</span></span></span></span><span class="transl_class" id="146" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="146" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="146" title="Click to correct">।</span></span></span><br /><br /><span class="transl_class" id="223" title="Click to correct" style="font-weight: bold;"><span class="transl_class" id="147" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="147" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="147" title="Click to correct">कला</span></span></span></span><span style="font-weight: bold;"> :</span><br /><span class="transl_class" id="224" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="148" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="148" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="148" title="Click to correct">कला</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="225" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="149" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="149" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="149" title="Click to correct">हमारी</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="226" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="150" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="150" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="150" title="Click to correct">रचनात्मकता</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="227" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="151" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="151" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="151" title="Click to correct">को</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="228" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="152" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="152" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="152" title="Click to correct">एक</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="229" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="153" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="153" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="153" title="Click to correct">दिशा</span></span></span></span>, <span class="transl_class" id="230" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="154" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="154" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="154" title="Click to correct">एक</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="231" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="155" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="155" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="155" title="Click to correct">योग्यता</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="232" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="156" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="156" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="156" title="Click to correct">प्रदान</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="233" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="157" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="157" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="157" title="Click to correct">करती</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="234" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="158" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="158" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="158" title="Click to correct">है</span></span></span></span><span class="transl_class" id="159" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="159" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="159" title="Click to correct">।</span></span></span> <span class="transl_class" id="235" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="160" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="160" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="160" title="Click to correct">कला</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="236" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="161" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="161" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="161" title="Click to correct">की</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="237" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="162" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="162" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="162" title="Click to correct">समुचित</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="238" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="163" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="163" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="163" title="Click to correct">अवधारणायें</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="239" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="164" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="164" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="164" title="Click to correct">जो</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="240" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="165" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="165" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="165" title="Click to correct">प्राचीन</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="241" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="166" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="166" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="166" title="Click to correct">काल</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="242" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="167" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="167" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="167" title="Click to correct">से</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="243" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="168" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="168" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="168" title="Click to correct">अब</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="244" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="169" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="169" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="169" title="Click to correct">तक</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="245" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="170" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="170" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="170" title="Click to correct">विद्यमान</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="246" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="171" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="171" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="171" title="Click to correct">हैं</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="247" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="172" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="172" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="172" title="Click to correct">और</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="248" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="173" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="173" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="173" title="Click to correct">क्रमशः</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="249" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="174" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="174" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="174" title="Click to correct">विकसित</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="250" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="175" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="175" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="175" title="Click to correct">होकर</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="251" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="176" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="176" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="176" title="Click to correct">आगे</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="252" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="177" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="177" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="177" title="Click to correct">बढती</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="253" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="178" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="178" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="178" title="Click to correct">जा</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="254" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="179" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="179" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="179" title="Click to correct">रही</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="255" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="180" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="180" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="180" title="Click to correct">है</span></span></span></span>, <span class="transl_class" id="256" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="181" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="181" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="181" title="Click to correct">उनकी</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="257" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="182" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="182" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="182" title="Click to correct">जानकारी</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="258" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="183" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="183" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="183" title="Click to correct">हमें</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="259" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="184" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="184" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="184" title="Click to correct">सहज</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="260" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="185" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="185" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="185" title="Click to correct">ही</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="261" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="186" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="186" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="186" title="Click to correct">मिल</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="262" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="187" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="187" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="187" title="Click to correct">जाती</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="263" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="188" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="188" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="188" title="Click to correct">है</span></span></span></span><span class="transl_class" id="189" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="189" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="189" title="Click to correct">।</span></span></span> <span class="transl_class" id="264" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="190" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="190" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="190" title="Click to correct">छात्रों</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="265" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="191" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="191" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="191" title="Click to correct">के</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="266" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="192" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="192" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="192" title="Click to correct">विषयगत</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="267" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="193" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="193" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="193" title="Click to correct">कौशलों</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="268" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="194" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="194" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="194" title="Click to correct">के</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="269" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="195" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="195" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="195" title="Click to correct">परिवर्द्धन</span></span></span></span>-<span class="transl_class" id="270" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="196" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="196" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="196" title="Click to correct">परिसंस्करण</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="271" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="197" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="197" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="197" title="Click to correct">पर</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="272" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="198" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="198" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="198" title="Click to correct">जोर</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="273" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="199" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="199" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="199" title="Click to correct">देते</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="274" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="200" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="200" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="200" title="Click to correct">हुए</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="275" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="201" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="201" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="201" title="Click to correct">बहुआयामी</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="276" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="202" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="202" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="202" title="Click to correct">शिक्षा</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="277" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="203" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="203" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="203" title="Click to correct">पर</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="278" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="204" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="204" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="204" title="Click to correct">जोर</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="279" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="205" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="205" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="205" title="Click to correct">दिया</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="280" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="206" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="206" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="206" title="Click to correct">जाता</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="282" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="207" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="207" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="207" title="Click to correct">था</span></span></span></span>, <span class="transl_class" id="283" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="208" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="208" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="208" title="Click to correct">जिसके</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="284" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="209" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="209" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="209" title="Click to correct">अंतर्गत</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="285" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="210" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="210" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="210" title="Click to correct">योजना</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="286" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="211" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="211" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="211" title="Click to correct">थी</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="287" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="212" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="212" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="212" title="Click to correct">कि</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="288" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="213" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="213" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="213" title="Click to correct">नेतरहाट</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="289" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="214" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="214" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="214" title="Click to correct">के</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="290" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="215" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="215" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="215" title="Click to correct">छात्र</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="291" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="216" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="216" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="216" title="Click to correct">ललित</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="292" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="217" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="217" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="217" title="Click to correct">कलाओं</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="293" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="218" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="218" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="218" title="Click to correct">में</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="294" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="219" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="219" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="219" title="Click to correct">भी</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="295" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="220" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="220" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="220" title="Click to correct">अग्रणी</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="297" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="221" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="221" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="221" title="Click to correct">निकलें</span></span></span></span><span class="transl_class" id="222" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="222" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="222" title="Click to correct">।</span></span></span> <span class="transl_class" id="298" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="223" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="223" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="223" title="Click to correct">तूलिका</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="299" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="224" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="224" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="224" title="Click to correct">से</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="300" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="225" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="225" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="225" title="Click to correct">रेखाचित्रण</span></span></span></span>, <span class="transl_class" id="301" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="226" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="226" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="226" title="Click to correct">भावचित्रण</span></span></span></span>, <span class="transl_class" id="302" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="227" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="227" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="227" title="Click to correct">संगीतकला</span></span></span></span>, <span class="transl_class" id="228" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="228" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="228" title="Click to correct">अभिनयकला</span></span></span>, <span class="transl_class" id="305" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="229" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="229" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="229" title="Click to correct">प्रस्तर</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="306" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="230" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="230" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="230" title="Click to correct">मूर्त्तिकला</span></span></span></span>, <span class="transl_class" id="308" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="231" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="231" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="231" title="Click to correct">मृण्मय</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="313" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="232" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="232" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="232" title="Click to correct">मूर्त्तिकला</span></span></span></span>, <span class="transl_class" id="310" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="233" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="233" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="233" title="Click to correct">काष्ठ</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="311" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="234" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="234" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="234" title="Click to correct">मूर्त्तिकला</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="312" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="235" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="235" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="235" title="Click to correct">के</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="314" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="236" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="236" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="236" title="Click to correct">अलावे</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="315" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="237" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="237" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="237" title="Click to correct">कोलाज</span></span></span></span>, <span class="transl_class" id="316" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="238" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="238" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="238" title="Click to correct">डिजाइन</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="317" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="239" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="239" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="239" title="Click to correct">आदि</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="318" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="240" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="240" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="240" title="Click to correct">के</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="319" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="241" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="241" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="241" title="Click to correct">विभिन्न</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="320" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="242" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="242" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="242" title="Click to correct">आयामों</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="322" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="243" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="243" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="243" title="Click to correct">की</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="323" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="244" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="244" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="244" title="Click to correct">भी</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="324" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="245" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="245" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="245" title="Click to correct">छात्रों</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="325" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="246" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="246" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="246" title="Click to correct">को</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="326" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="247" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="247" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="247" title="Click to correct">शिक्षा</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="327" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="248" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="248" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="248" title="Click to correct">दी</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="328" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="249" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="249" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="249" title="Click to correct">जाए</span></span></span></span>, <span class="transl_class" id="329" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="250" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="250" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="250" title="Click to correct">ऐसा</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="330" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="251" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="251" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="251" title="Click to correct">उद्देश्य</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="331" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="252" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="252" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="252" title="Click to correct">भी</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="332" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="253" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="253" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="253" title="Click to correct">था</span></span></span></span><span class="transl_class" id="254" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="254" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="254" title="Click to correct">।</span></span></span> <span class="transl_class" id="333" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="255" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="255" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="255" title="Click to correct">इस</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="334" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="256" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="256" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="256" title="Click to correct">क्षेत्र</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="336" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="257" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="257" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="257" title="Click to correct">में</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="338" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="258" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="258" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="258" title="Click to correct">महर्षि</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="339" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="259" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="259" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="259" title="Click to correct">टैगोर</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="340" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="260" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="260" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="260" title="Click to correct">के</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="341" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="261" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="261" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="261" title="Click to correct">शान्तिनिकेतन</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="342" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="262" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="262" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="262" title="Click to correct">को</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="344" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="263" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="263" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="263" title="Click to correct">सामने</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="346" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="264" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="264" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="264" title="Click to correct">रखा</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="347" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="265" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="265" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="265" title="Click to correct">गया</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="348" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="266" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="266" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="266" title="Click to correct">था</span></span></span></span><span class="transl_class" id="267" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="267" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="267" title="Click to correct">।</span></span></span> <span class="transl_class" id="349" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="268" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="268" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="268" title="Click to correct">ललित</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="350" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="269" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="269" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="269" title="Click to correct">कलाओं</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="351" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="270" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="270" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="270" title="Click to correct">में</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="352" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="271" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="271" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="271" title="Click to correct">यहाँ</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="353" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="272" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="272" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="272" title="Click to correct">पर</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="355" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="273" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="273" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="273" title="Click to correct">उपलबद्ध</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="356" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="274" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="274" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="274" title="Click to correct">संसाधनों</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="357" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="275" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="275" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="275" title="Click to correct">के</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="358" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="276" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="276" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="276" title="Click to correct">ही</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="359" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="277" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="277" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="277" title="Click to correct">उपयोग</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="360" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="278" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="278" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="278" title="Click to correct">पर</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="361" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="279" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="279" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="279" title="Click to correct">जोर</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="362" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="280" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="280" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="280" title="Click to correct">डाला</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="363" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="281" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="281" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="281" title="Click to correct">गया</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="364" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="282" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="282" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="282" title="Click to correct">है</span></span></span></span><span class="transl_class" id="283" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="283" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="283" title="Click to correct">।</span></span></span><br /><span class="transl_class" id="365" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="284" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="284" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="284" title="Click to correct">कला</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="366" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="285" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="285" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="285" title="Click to correct">की</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="367" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="286" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="286" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="286" title="Click to correct">जीवंत</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="368" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="287" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="287" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="287" title="Click to correct">अवधारणा</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="369" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="288" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="288" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="288" title="Click to correct">को</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="370" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="289" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="289" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="289" title="Click to correct">आत्मसात</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="371" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="290" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="290" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="290" title="Click to correct">करने</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="372" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="291" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="291" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="291" title="Click to correct">में</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="373" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="292" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="292" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="292" title="Click to correct">यहाँ</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="374" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="293" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="293" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="293" title="Click to correct">की</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="375" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="294" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="294" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="294" title="Click to correct">प्रकृति</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="376" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="295" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="295" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="295" title="Click to correct">का</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="377" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="296" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="296" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="296" title="Click to correct">छात्रों</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="378" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="297" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="297" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="297" title="Click to correct">को</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="379" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="298" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="298" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="298" title="Click to correct">महत्वपूर्ण</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="380" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="299" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="299" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="299" title="Click to correct">योगदान</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="381" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="300" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="300" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="300" title="Click to correct">मिलता</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="382" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="301" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="301" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="301" title="Click to correct">है</span></span></span></span><span class="transl_class" id="302" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="302" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="302" title="Click to correct">।</span></span></span> <span class="transl_class" id="383" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="303" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="303" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="303" title="Click to correct">प्रकृति</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="384" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="304" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="304" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="304" title="Click to correct">हमें</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="385" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="305" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="305" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="305" title="Click to correct">वे</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="386" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="306" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="306" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="306" title="Click to correct">सारे</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="387" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="307" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="307" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="307" title="Click to correct">उपादान</span></span></span></span>, <span class="transl_class" id="388" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="308" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="308" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="308" title="Click to correct">अभिधा</span></span></span></span>, <span class="transl_class" id="389" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="309" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="309" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="309" title="Click to correct">लक्षणा</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="390" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="310" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="310" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="310" title="Click to correct">और</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="391" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="311" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="311" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="311" title="Click to correct">व्यंजना</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="392" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="312" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="312" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="312" title="Click to correct">रूपों</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="393" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="313" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="313" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="313" title="Click to correct">में</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="397" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="314" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="314" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="314" title="Click to correct">ही</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="394" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="315" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="315" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="315" title="Click to correct">उपलब्द्ध</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="395" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="316" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="316" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="316" title="Click to correct">कराती</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="396" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="317" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="317" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="317" title="Click to correct">है</span></span></span></span>, <span class="transl_class" id="398" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="318" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="318" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="318" title="Click to correct">जिससे</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="399" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="319" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="319" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="319" title="Click to correct">कल्पना</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="400" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="320" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="320" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="320" title="Click to correct">को</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="401" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="321" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="321" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="321" title="Click to correct">विस्तार</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="402" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="322" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="322" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="322" title="Click to correct">देने</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="403" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="323" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="323" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="323" title="Click to correct">में</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="404" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="324" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="324" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="324" title="Click to correct">छात्रों</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="405" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="325" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="325" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="325" title="Click to correct">को</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="406" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="326" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="326" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="326" title="Click to correct">मदद</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="407" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="327" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="327" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="327" title="Click to correct">मिलती</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="408" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="328" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="328" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="328" title="Click to correct">है</span></span></span></span><span class="transl_class" id="329" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="329" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="329" title="Click to correct">।</span></span></span> <span class="transl_class" id="409" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="330" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="330" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="330" title="Click to correct">प्रकृति</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="410" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="331" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="331" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="331" title="Click to correct">कला</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="411" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="332" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="332" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="332" title="Click to correct">के</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="412" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="333" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="333" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="333" title="Click to correct">शिक्षा</span></span></span></span>-<span class="transl_class" id="413" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="334" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="334" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="334" title="Click to correct">प्रदर्श्यों</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="415" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="335" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="335" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="335" title="Click to correct">के</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="416" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="336" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="336" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="336" title="Click to correct">निर्माण</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="417" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="337" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="337" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="337" title="Click to correct">में</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="418" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="338" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="338" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="338" title="Click to correct">हमारी</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="419" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="339" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="339" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="339" title="Click to correct">बहुत</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="420" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="340" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="340" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="340" title="Click to correct">बड़ी</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="421" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="341" title="Click to correct">सहायता</span></span> <span class="transl_class" id="422" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="342" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="342" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="342" title="Click to correct">करती</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="423" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="343" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="343" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="343" title="Click to correct">है</span></span></span></span><span class="transl_class" id="344" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="344" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="344" title="Click to correct">।</span></span></span><br /><br /><span class="transl_class" id="424" title="Click to correct" style="font-weight: bold;"><span class="transl_class" id="345" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="345" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="345" title="Click to correct">श्रमदान</span></span></span></span><span style="font-weight: bold;"> :</span><br /><span class="transl_class" id="425" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="346" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="346" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="346" title="Click to correct">यहाँ</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="426" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="347" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="347" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="347" title="Click to correct">की</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="427" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="348" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="348" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="348" title="Click to correct">उन</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="430" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="349" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="349" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="349" title="Click to correct">परम्पराओं</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="429" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="350" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="350" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="350" title="Click to correct">में</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="431" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="351" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="351" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="351" title="Click to correct">श्रमदान</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="435" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="352" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="352" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="352" title="Click to correct">अपना</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="433" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="353" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="353" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="353" title="Click to correct">विशिष्ट</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="436" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="354" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="354" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="354" title="Click to correct">स्थान</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="437" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="355" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="355" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="355" title="Click to correct">रखता</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="438" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="356" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="356" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="356" title="Click to correct">है</span></span></span></span>, <span class="transl_class" id="439" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="357" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="357" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="357" title="Click to correct">जो</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="440" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="358" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="358" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="358" title="Click to correct">छात्रों</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="441" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="359" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="359" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="359" title="Click to correct">को</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="442" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="360" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="360" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="360" title="Click to correct">सहयोग</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="443" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="361" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="361" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="361" title="Click to correct">एवं</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="444" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="362" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="362" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="362" title="Click to correct">उत्तरदायित्व</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="445" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="363" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="363" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="363" title="Click to correct">का</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="446" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="364" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="364" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="364" title="Click to correct">बोध</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="447" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="365" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="365" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="365" title="Click to correct">कराती</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="448" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="366" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="366" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="366" title="Click to correct">हैं</span></span></span></span><span class="transl_class" id="367" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="367" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="367" title="Click to correct">।</span></span></span><span class="transl_class" id="368" title="Click to correct">विद्यालय</span> <span class="transl_class" id="369" title="Click to correct">के</span> <span class="transl_class" id="370" title="Click to correct">निर्माण</span> <span class="transl_class" id="371" title="Click to correct">के</span> <span class="transl_class" id="372" title="Click to correct">समय</span> <span class="transl_class" id="373" title="Click to correct">से</span> <span class="transl_class" id="374" title="Click to correct">ही</span> <span class="transl_class" id="375" title="Click to correct">विद्यालय</span> <span class="transl_class" id="376" title="Click to correct">मे</span> <span class="transl_class" id="377" title="Click to correct">श्रमदान</span> <span class="transl_class" id="378" title="Click to correct">की</span> <span class="transl_class" id="379" title="Click to correct">सुदृढ</span> <span class="transl_class" id="380" title="Click to correct">परम्परा</span> <span class="transl_class" id="381" title="Click to correct">रही</span> <span class="transl_class" id="382" title="Click to correct">है।</span> <span class="transl_class" id="383" title="Click to correct">इससे</span> <span class="transl_class" id="384" title="Click to correct">छात्रों</span> <span class="transl_class" id="385" title="Click to correct">में</span> <span class="transl_class" id="386" title="Click to correct">सामूहिक</span> <span class="transl_class" id="387" title="Click to correct">भावना</span> <span class="transl_class" id="388" title="Click to correct">का</span> <span class="transl_class" id="389" title="Click to correct">विकास</span> <span class="transl_class" id="390" title="Click to correct">होता</span> <span class="transl_class" id="391" title="Click to correct">है।</span> <span class="transl_class" id="392" title="Click to correct">गांधी</span> <span class="transl_class" id="393" title="Click to correct">जयन्ती</span> <span class="transl_class" id="394" title="Click to correct">के</span> <span class="transl_class" id="395" title="Click to correct">अवसर</span> <span class="transl_class" id="396" title="Click to correct">पर</span> <span class="transl_class" id="397" title="Click to correct">छात्र</span> <span class="transl_class" id="398" title="Click to correct">विद्यालय</span> <span class="transl_class" id="399" title="Click to correct">के</span> <span class="transl_class" id="400" title="Click to correct">आस</span>-<span class="transl_class" id="401" title="Click to correct">पास</span> <span class="transl_class" id="402" title="Click to correct">के</span> <span class="transl_class" id="403" title="Click to correct">क्षेत्रों</span> <span class="transl_class" id="404" title="Click to correct">मे</span> <span class="transl_class" id="405" title="Click to correct">भी</span> <span class="transl_class" id="406" title="Click to correct">श्रमदान</span> <span class="transl_class" id="407" title="Click to correct">किया</span> <span class="transl_class" id="408" title="Click to correct">करते</span> <span class="transl_class" id="409" title="Click to correct">हैं।</span><br /><br /><span style="font-weight: bold;"><span class="transl_class" id="410" title="Click to correct">हॉबी</span>-<span class="transl_class" id="411" title="Click to correct">क्लब</span> :</span><br /><span class="transl_class" id="449" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="368" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="368" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="412" title="Click to correct">छात्रों</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="450" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="369" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="369" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="413" title="Click to correct">को</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="451" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="370" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="370" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="414" title="Click to correct">उनकी</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="452" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="371" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="371" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="415" title="Click to correct">रुचियों</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="454" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="372" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="372" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="416" title="Click to correct">में</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="460" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="373" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="373" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="417" title="Click to correct">उत्कृष्टता</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="456" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="374" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="374" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="418" title="Click to correct">प्रदान</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="457" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="375" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="375" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="419" title="Click to correct">करने</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="458" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="376" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="376" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="420" title="Click to correct">के</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="459" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="377" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="377" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="421" title="Click to correct">लिए</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="462" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="378" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="378" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="422" title="Click to correct">एयरो</span></span></span></span>-<span class="transl_class" id="379" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="379" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="423" title="Click to correct">मॉडलिंग</span></span></span>, <span class="transl_class" id="463" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="380" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="380" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="424" title="Click to correct">शिप</span></span></span></span>-<span class="transl_class" id="381" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="381" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="425" title="Click to correct">मॉडलिंग</span></span></span>, <span class="transl_class" id="465" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="382" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="382" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="426" title="Click to correct">राइफल</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="466" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="383" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="383" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="427" title="Click to correct">क्लब</span></span></span></span>, <span class="transl_class" id="467" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="384" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="384" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="428" title="Click to correct">रेडियो</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="468" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="385" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="385" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="429" title="Click to correct">क्लब</span></span></span></span>, <span class="transl_class" id="469" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="386" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="386" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="430" title="Click to correct">स्टांप</span></span></span></span>-<span class="transl_class" id="471" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="387" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="387" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="431" title="Click to correct">कलेक्शन</span></span></span></span> (<span class="transl_class" id="478" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="388" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="388" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="432" title="Click to correct">टिकट</span></span></span></span>-<span class="transl_class" id="479" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="389" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="389" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="433" title="Click to correct">संग्रहण</span></span></span></span>), <span class="transl_class" id="472" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="390" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="390" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="434" title="Click to correct">फोटोग्राफी</span></span></span></span>, <span class="transl_class" id="475" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="435" title="Click to correct">इलेक्ट्रॉनिक्स</span></span>, <span class="transl_class" id="436" title="Click to correct">ऑर्निथोलॉजी</span>, <span class="transl_class" id="476" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="393" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="393" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="437" title="Click to correct">सिक्का</span></span></span></span>-<span class="transl_class" id="477" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="394" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="394" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="438" title="Click to correct">संग्रहण</span></span></span></span>, <span class="transl_class" id="480" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="395" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="395" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="439" title="Click to correct">बागवानी</span></span></span></span>, <span class="transl_class" id="481" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="396" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="396" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="440" title="Click to correct">स्टार</span></span></span></span>-<span class="transl_class" id="482" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="397" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="397" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="441" title="Click to correct">गेजिंग</span></span></span></span>, <span class="transl_class" id="483" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="398" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="398" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="442" title="Click to correct">पत्रकारिता</span></span></span></span>, <span class="transl_class" id="484" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="399" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="399" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="443" title="Click to correct">पाठ्यक्रमेत्तर</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="485" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="400" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="400" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="444" title="Click to correct">भाषाओं</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="486" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="401" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="401" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="445" title="Click to correct">यथा</span></span></span></span>- <span class="transl_class" id="487" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="402" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="402" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="446" title="Click to correct">बांगला</span></span></span></span>, <span class="transl_class" id="488" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="403" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="403" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="447" title="Click to correct">फ्रेंच</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="489" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="404" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="404" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="448" title="Click to correct">आदि</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="490" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="405" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="405" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="449" title="Click to correct">के</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="491" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="406" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="406" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="450" title="Click to correct">जानकर</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="492" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="407" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="407" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="451" title="Click to correct">शिक्षकों</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="493" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="408" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="408" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="452" title="Click to correct">से</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="494" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="409" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="409" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="453" title="Click to correct">उनका</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="495" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="410" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="410" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="454" title="Click to correct">प्रशिक्षण</span></span></span></span>, <span class="transl_class" id="496" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="411" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="411" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="455" title="Click to correct">सामान्य</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="497" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="412" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="412" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="456" title="Click to correct">जानकारी</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="498" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="413" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="413" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="457" title="Click to correct">आदि</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="499" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="414" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="414" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="458" title="Click to correct">लेने</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="500" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="415" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="415" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="459" title="Click to correct">का</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="501" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="416" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="416" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="460" title="Click to correct">उद्देश्य</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="502" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="417" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="417" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="461" title="Click to correct">रखा</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="503" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="418" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="418" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="462" title="Click to correct">गया</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="504" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="419" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="419" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="463" title="Click to correct">था</span></span></span></span><span class="transl_class" id="420" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="420" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="464" title="Click to correct">।</span></span></span><br /><span class="transl_class" id="533" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="451" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="451" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="465" title="Click to correct">छात्रों</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="534" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="452" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="452" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="466" title="Click to correct">को</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="535" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="453" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="453" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="467" title="Click to correct">कृषि</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="536" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="454" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="454" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="468" title="Click to correct">एवं</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="537" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="455" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="455" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="469" title="Click to correct">वानिकी</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="538" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="456" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="456" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="470" title="Click to correct">की</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="539" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="457" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="457" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="471" title="Click to correct">भी</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="540" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="458" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="458" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="472" title="Click to correct">शिक्षा</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="541" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="459" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="459" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="473" title="Click to correct">दी</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="542" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="460" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="460" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="474" title="Click to correct">जाती</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="543" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="461" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="461" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="475" title="Click to correct">रही</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="544" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="462" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="462" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="476" title="Click to correct">है</span></span></span></span><span class="transl_class" id="463" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="463" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="477" title="Click to correct">।</span></span></span> <span class="transl_class" id="545" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="464" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="464" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="478" title="Click to correct">छात्रों</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="546" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="465" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="465" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="479" title="Click to correct">को</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="547" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="466" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="466" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="480" title="Click to correct">ग्रामीण</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="558" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="467" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="467" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="481" title="Click to correct">परिवेश</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="549" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="468" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="468" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="482" title="Click to correct">में</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="550" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="469" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="469" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="483" title="Click to correct">रखकर</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="556" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="470" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="470" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="484" title="Click to correct">इनकी</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="552" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="471" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="471" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="485" title="Click to correct">शिक्षा</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="553" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="472" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="472" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="486" title="Click to correct">देने</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="554" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="473" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="473" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="487" title="Click to correct">के</span></span></span></span> <span class="transl_class" id="5" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="488" title="Click to correct">पीछे</span></span> <span class="transl_class" id="6" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="489" title="Click to correct">का</span></span> <span class="transl_class" id="1" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="490" title="Click to correct">उद्देश्य</span></span> <span class="transl_class" id="2" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="491" title="Click to correct">यह</span></span> <span class="transl_class" id="3" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="492" title="Click to correct">था</span></span> <span class="transl_class" id="4" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="493" title="Click to correct">कि</span></span> <span class="transl_class" id="7" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="494" title="Click to correct">ये</span></span> <span class="transl_class" id="8" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="495" title="Click to correct">छात्र</span></span> <span class="transl_class" id="9" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="496" title="Click to correct">जो</span></span> <span class="transl_class" id="10" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="497" title="Click to correct">कल</span></span> <span class="transl_class" id="11" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="498" title="Click to correct">देश</span></span> <span class="transl_class" id="12" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="499" title="Click to correct">और</span></span> <span class="transl_class" id="13" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="500" title="Click to correct">समाज</span></span> <span class="transl_class" id="14" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="501" title="Click to correct">का</span></span> <span class="transl_class" id="15" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="502" title="Click to correct">प्रतिनिधिनित्व</span></span> <span class="transl_class" id="16" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="503" title="Click to correct">करेंगे</span></span>, <span class="transl_class" id="17" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="504" title="Click to correct">ग्राम्य</span></span> <span class="transl_class" id="18" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="505" title="Click to correct">जीवन</span></span> <span class="transl_class" id="20" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="506" title="Click to correct">की</span></span> <span class="transl_class" id="21" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="507" title="Click to correct">बारीकियों</span></span> <span class="transl_class" id="22" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="508" title="Click to correct">को</span></span> <span class="transl_class" id="23" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="509" title="Click to correct">भी</span></span> <span class="transl_class" id="24" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="510" title="Click to correct">समझते</span></span> <span class="transl_class" id="25" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="511" title="Click to correct">रहें</span></span> <span class="transl_class" id="26" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="512" title="Click to correct">और</span></span> <span class="transl_class" id="27" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="513" title="Click to correct">अपनी</span></span> <span class="transl_class" id="29" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="514" title="Click to correct">वास्तविक</span></span> <span class="transl_class" id="30" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="515" title="Click to correct">जड़</span></span> <span class="transl_class" id="31" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="516" title="Click to correct">से</span></span> <span class="transl_class" id="32" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="517" title="Click to correct">जुड़े</span></span> <span class="transl_class" id="33" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="518" title="Click to correct">रहकर</span></span> <span class="transl_class" id="34" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="519" title="Click to correct">उनके</span></span> <span class="transl_class" id="35" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="520" title="Click to correct">कल्याण</span></span> <span class="transl_class" id="36" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="521" title="Click to correct">के</span></span> <span class="transl_class" id="37" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="522" title="Click to correct">प्रति</span></span> <span class="transl_class" id="38" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="523" title="Click to correct">समर्पित</span></span> <span class="transl_class" id="39" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="524" title="Click to correct">रहें</span></span><span class="transl_class" id="525" title="Click to correct">।</span><br /><br /><span style="font-weight: bold;"><span class="transl_class" id="526" title="Click to correct">एन</span>. <span class="transl_class" id="527" title="Click to correct">सी</span>. <span class="transl_class" id="528" title="Click to correct">सी</span>. :</span><br /><span class="transl_class" id="529" title="Click to correct">छात्रों</span> <span class="transl_class" id="530" title="Click to correct">में</span> <span class="transl_class" id="531" title="Click to correct">विभिन्न</span> <span class="transl_class" id="532" title="Click to correct">गुणों</span> <span class="transl_class" id="533" title="Click to correct">को</span> <span class="transl_class" id="534" title="Click to correct">भरने</span> <span class="transl_class" id="535" title="Click to correct">के</span> <span class="transl_class" id="536" title="Click to correct">क्रम</span> <span class="transl_class" id="537" title="Click to correct">में</span> <span class="transl_class" id="538" title="Click to correct">तथा</span> <span class="transl_class" id="539" title="Click to correct">नेतृत्व</span>-<span class="transl_class" id="540" title="Click to correct">क्षमता</span>, <span class="transl_class" id="541" title="Click to correct">सामूहिकता</span> <span class="transl_class" id="542" title="Click to correct">आदि</span> <span class="transl_class" id="543" title="Click to correct">के</span> <span class="transl_class" id="544" title="Click to correct">विकास</span> <span class="transl_class" id="545" title="Click to correct">के</span> <span class="transl_class" id="546" title="Click to correct">लिए</span> <span class="transl_class" id="547" title="Click to correct">एन।</span> <span class="transl_class" id="548" title="Click to correct">एन</span>. <span class="transl_class" id="549" title="Click to correct">सी</span>., <span class="transl_class" id="550" title="Click to correct">स्काउट</span> <span class="transl_class" id="551" title="Click to correct">आदि</span> <span class="transl_class" id="552" title="Click to correct">भी</span> <span class="transl_class" id="553" title="Click to correct">नियमित</span> <span class="transl_class" id="554" title="Click to correct">समयचर्या</span> <span class="transl_class" id="555" title="Click to correct">में</span> <span class="transl_class" id="556" title="Click to correct">शामिल</span> <span class="transl_class" id="557" title="Click to correct">है</span>. <span class="transl_class" id="558" title="Click to correct">यहाँ</span> <span class="transl_class" id="559" title="Click to correct">पर</span> <span class="transl_class" id="560" title="Click to correct">एन</span>. <span class="transl_class" id="561" title="Click to correct">सी</span>. <span class="transl_class" id="562" title="Click to correct">सी</span>. <span class="transl_class" id="563" title="Click to correct">की</span> <span class="transl_class" id="564" title="Click to correct">तीनों</span> <span class="transl_class" id="565" title="Click to correct">इकाईयाँ</span> (<span class="transl_class" id="566" title="Click to correct">आर्मी</span>, <span class="transl_class" id="567" title="Click to correct">एयर</span> <span class="transl_class" id="568" title="Click to correct">व</span> <span class="transl_class" id="569" title="Click to correct">नेवल</span> <span class="transl_class" id="570" title="Click to correct">विंग</span>) <span class="transl_class" id="571" title="Click to correct">हैं</span>.<br /><br /><span class="transl_class" id="40" title="Click to correct" style="font-weight: bold;"><span class="transl_class" id="572" title="Click to correct">कक्षा</span></span><span style="font-weight: bold;">-</span><span class="transl_class" id="41" title="Click to correct" style="font-weight: bold;"><span class="transl_class" id="573" title="Click to correct">व्यवस्था</span></span><span style="font-weight: bold;"> :</span><br /><span class="transl_class" id="42" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="574" title="Click to correct">यहाँ</span></span> <span class="transl_class" id="44" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="575" title="Click to correct">की</span></span> <span class="transl_class" id="45" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="576" title="Click to correct">शिक्षा</span></span> <span class="transl_class" id="46" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="577" title="Click to correct">को</span></span> <span class="transl_class" id="47" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="578" title="Click to correct">गुणात्मक</span></span> <span class="transl_class" id="48" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="579" title="Click to correct">बनाने</span></span> <span class="transl_class" id="49" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="580" title="Click to correct">में</span></span> <span class="transl_class" id="50" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="581" title="Click to correct">छात्रों</span></span> <span class="transl_class" id="51" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="582" title="Click to correct">पर</span></span> <span class="transl_class" id="52" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="583" title="Click to correct">व्यक्तिगत</span></span> <span class="transl_class" id="53" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="584" title="Click to correct">निर्देशन</span></span> <span class="transl_class" id="54" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="585" title="Click to correct">का</span></span> <span class="transl_class" id="55" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="586" title="Click to correct">महत्वपूर्ण</span></span> <span class="transl_class" id="56" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="587" title="Click to correct">योगदान</span></span> <span class="transl_class" id="57" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="588" title="Click to correct">है</span></span><span class="transl_class" id="589" title="Click to correct">।</span> <span class="transl_class" id="58" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="590" title="Click to correct">छात्रों</span></span> <span class="transl_class" id="59" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="591" title="Click to correct">को</span></span> <span class="transl_class" id="60" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="592" title="Click to correct">कम</span></span> <span class="transl_class" id="61" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="593" title="Click to correct">संख्या</span></span> <span class="transl_class" id="62" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="594" title="Click to correct">वाले</span></span> <span class="transl_class" id="67" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="595" title="Click to correct">निकायों</span></span> <span class="transl_class" id="68" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="596" title="Click to correct">में</span></span> <span class="transl_class" id="69" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="597" title="Click to correct">मेधा</span></span> <span class="transl_class" id="70" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="598" title="Click to correct">के</span></span> <span class="transl_class" id="71" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="599" title="Click to correct">आधार</span></span> <span class="transl_class" id="72" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="600" title="Click to correct">पर</span></span> <span class="transl_class" id="73" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="601" title="Click to correct">बांटकर</span></span> <span class="transl_class" id="74" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="602" title="Click to correct">शिक्षा</span></span> <span class="transl_class" id="75" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="603" title="Click to correct">देने</span></span> <span class="transl_class" id="78" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="604" title="Click to correct">की</span></span> <span class="transl_class" id="79" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="605" title="Click to correct">प्रक्रिया</span></span> <span class="transl_class" id="80" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="606" title="Click to correct">छात्रों</span></span> <span class="transl_class" id="82" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="607" title="Click to correct">के</span></span> <span class="transl_class" id="83" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="608" title="Click to correct">शिक्षण</span></span> <span class="transl_class" id="84" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="609" title="Click to correct">को</span></span> <span class="transl_class" id="85" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="610" title="Click to correct">समुचित</span></span> <span class="transl_class" id="86" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="611" title="Click to correct">पोषण</span></span> <span class="transl_class" id="87" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="612" title="Click to correct">देती</span></span> <span class="transl_class" id="88" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="613" title="Click to correct">है</span></span><span class="transl_class" id="614" title="Click to correct">।</span> <span class="transl_class" id="89" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="615" title="Click to correct">पूर्व</span></span> <span class="transl_class" id="90" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="616" title="Click to correct">में</span></span> <span class="transl_class" id="91" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="617" title="Click to correct">एक</span></span> <span class="transl_class" id="92" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="618" title="Click to correct">सत्र</span></span> <span class="transl_class" id="93" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="619" title="Click to correct">में</span></span> 60 <span class="transl_class" id="94" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="620" title="Click to correct">लड़कों</span></span> <span class="transl_class" id="95" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="621" title="Click to correct">का</span></span> <span class="transl_class" id="96" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="622" title="Click to correct">एक</span></span> <span class="transl_class" id="97" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="623" title="Click to correct">बैच</span></span> <span class="transl_class" id="98" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="624" title="Click to correct">आता</span></span> <span class="transl_class" id="99" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="625" title="Click to correct">था</span></span>, <span class="transl_class" id="100" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="626" title="Click to correct">लेकिन</span></span> <span class="transl_class" id="101" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="627" title="Click to correct">अभी</span></span> <span class="transl_class" id="102" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="628" title="Click to correct">के</span></span> 100 <span class="transl_class" id="105" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="629" title="Click to correct">छात्रों</span></span> <span class="transl_class" id="104" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="630" title="Click to correct">के</span></span> <span class="transl_class" id="106" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="631" title="Click to correct">बैच</span></span> <span class="transl_class" id="107" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="632" title="Click to correct">में</span></span> <span class="transl_class" id="108" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="633" title="Click to correct">उन्हें</span></span> 25-25 <span class="transl_class" id="109" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="634" title="Click to correct">के</span></span> <span class="transl_class" id="110" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="635" title="Click to correct">चार</span></span> <span class="transl_class" id="111" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="636" title="Click to correct">उपवर्गों</span></span> <span class="transl_class" id="112" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="637" title="Click to correct">में</span></span> <span class="transl_class" id="115" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="638" title="Click to correct">मेधा</span></span> <span class="transl_class" id="116" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="639" title="Click to correct">के</span></span> <span class="transl_class" id="117" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="640" title="Click to correct">अनुसार</span></span> <span class="transl_class" id="118" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="641" title="Click to correct">रखा</span></span> <span class="transl_class" id="119" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="642" title="Click to correct">जाता</span></span> <span class="transl_class" id="120" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="643" title="Click to correct">है</span></span>, <span class="transl_class" id="121" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="644" title="Click to correct">जिससे</span></span> <span class="transl_class" id="122" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="645" title="Click to correct">छात्र</span></span>-<span class="transl_class" id="123" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="646" title="Click to correct">शिक्षक</span></span> <span class="transl_class" id="124" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="647" title="Click to correct">संवाद</span></span>-<span class="transl_class" id="125" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="648" title="Click to correct">संबंधों</span></span> <span class="transl_class" id="126" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="649" title="Click to correct">का</span></span> <span class="transl_class" id="127" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="650" title="Click to correct">यथेष्ट</span></span> <span class="transl_class" id="128" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="651" title="Click to correct">विकास</span></span> <span class="transl_class" id="130" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="652" title="Click to correct">होता</span></span> <span class="transl_class" id="131" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="653" title="Click to correct">है</span></span><span class="transl_class" id="654" title="Click to correct">।</span> <span class="transl_class" id="132" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="655" title="Click to correct">छात्रों</span></span> <span class="transl_class" id="133" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="656" title="Click to correct">के</span></span> <span class="transl_class" id="134" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="657" title="Click to correct">व्यक्तित्व</span></span>-<span class="transl_class" id="135" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="658" title="Click to correct">निर्माण</span></span> <span class="transl_class" id="136" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="659" title="Click to correct">में</span></span> <span class="transl_class" id="137" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="660" title="Click to correct">इसका</span></span> <span class="transl_class" id="138" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="661" title="Click to correct">महत्वपूर्ण</span></span> <span class="transl_class" id="139" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="662" title="Click to correct">योगदान</span></span> <span class="transl_class" id="140" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="663" title="Click to correct">है</span></span><span class="transl_class" id="664" title="Click to correct">।</span> <span class="transl_class" id="141" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="665" title="Click to correct">छात्रों</span></span> <span class="transl_class" id="142" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="666" title="Click to correct">के</span></span> <span class="transl_class" id="143" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="667" title="Click to correct">मेधा</span></span>-<span class="transl_class" id="144" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="668" title="Click to correct">परिक्षण</span></span> <span class="transl_class" id="145" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="669" title="Click to correct">की</span></span> <span class="transl_class" id="146" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="670" title="Click to correct">निरंतरता</span></span> <span class="transl_class" id="147" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="671" title="Click to correct">उनके</span></span> <span class="transl_class" id="148" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="672" title="Click to correct">अन्दर</span></span> <span class="transl_class" id="149" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="673" title="Click to correct">की</span></span> <span class="transl_class" id="150" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="674" title="Click to correct">ज्ञान</span></span> <span class="transl_class" id="151" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="675" title="Click to correct">की</span></span> <span class="transl_class" id="152" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="676" title="Click to correct">ज्योति</span></span> <span class="transl_class" id="153" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="677" title="Click to correct">को</span></span> <span class="transl_class" id="154" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="678" title="Click to correct">जाज्वल्यमान</span></span> <span class="transl_class" id="155" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="679" title="Click to correct">बनाए</span></span> <span class="transl_class" id="156" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="680" title="Click to correct">रखती</span></span> <span class="transl_class" id="157" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="681" title="Click to correct">है</span></span><span class="transl_class" id="682" title="Click to correct">।</span> <span class="transl_class" id="158" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="683" title="Click to correct">मासिक</span></span>, <span class="transl_class" id="159" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="684" title="Click to correct">त्रैमासिक</span></span>, <span class="transl_class" id="160" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="685" title="Click to correct">अर्द्धवार्षिक</span></span> <span class="transl_class" id="161" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="686" title="Click to correct">परीक्षाओं</span></span> <span class="transl_class" id="162" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="687" title="Click to correct">के</span></span> <span class="transl_class" id="163" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="688" title="Click to correct">आयोजन</span></span> <span class="transl_class" id="164" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="689" title="Click to correct">से</span></span> <span class="transl_class" id="165" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="690" title="Click to correct">छात्रों</span></span> <span class="transl_class" id="166" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="691" title="Click to correct">की</span></span> <span class="transl_class" id="167" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="692" title="Click to correct">मेधा</span></span> <span class="transl_class" id="168" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="693" title="Click to correct">का</span></span> <span class="transl_class" id="174" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="694" title="Click to correct">उत्तरोत्तर</span></span> <span class="transl_class" id="170" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="695" title="Click to correct">उन्नयन</span></span> <span class="transl_class" id="171" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="696" title="Click to correct">होता</span></span> <span class="transl_class" id="172" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="697" title="Click to correct">रहता</span></span> <span class="transl_class" id="173" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="698" title="Click to correct">है</span></span><span class="transl_class" id="699" title="Click to correct">।</span> <span class="transl_class" id="175" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="700" title="Click to correct">छात्रों</span></span> <span class="transl_class" id="180" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="701" title="Click to correct">की</span></span> <span class="transl_class" id="181" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="702" title="Click to correct">मेधा</span></span> <span class="transl_class" id="178" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="703" title="Click to correct">के</span></span> <span class="transl_class" id="179" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="704" title="Click to correct">उन्नायक</span></span> <span class="transl_class" id="182" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="705" title="Click to correct">के</span></span> <span class="transl_class" id="183" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="706" title="Click to correct">रूप</span></span> <span class="transl_class" id="184" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="707" title="Click to correct">में</span></span> <span class="transl_class" id="185" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="708" title="Click to correct">शिक्षकों</span></span> <span class="transl_class" id="186" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="709" title="Click to correct">की</span></span> <span class="transl_class" id="187" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="710" title="Click to correct">भी</span></span> <span class="transl_class" id="188" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="711" title="Click to correct">महत्वपूर्ण</span></span> <span class="transl_class" id="189" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="712" title="Click to correct">भूमिका</span></span> <span class="transl_class" id="190" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="713" title="Click to correct">होती</span></span> <span class="transl_class" id="191" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="714" title="Click to correct">है</span></span><span class="transl_class" id="715" title="Click to correct">।</span> <span class="transl_class" id="192" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="716" title="Click to correct">विद्यालय</span></span> <span class="transl_class" id="193" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="717" title="Click to correct">के</span></span> <span class="transl_class" id="194" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="718" title="Click to correct">सभी</span></span> <span class="transl_class" id="195" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="719" title="Click to correct">शिक्षक</span></span> <span class="transl_class" id="196" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="720" title="Click to correct">उच्च</span></span> <span class="transl_class" id="197" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="721" title="Click to correct">उपाधि</span></span> <span class="transl_class" id="198" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="722" title="Click to correct">प्राप्तकर्ता</span></span> <span class="transl_class" id="199" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="723" title="Click to correct">हैं</span></span> <span class="transl_class" id="200" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="724" title="Click to correct">और</span></span> <span class="transl_class" id="201" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="725" title="Click to correct">शायद</span></span> <span class="transl_class" id="202" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="726" title="Click to correct">ही</span></span> <span class="transl_class" id="203" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="727" title="Click to correct">कोई</span></span> <span class="transl_class" id="204" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="728" title="Click to correct">ऐसा</span></span> <span class="transl_class" id="209" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="729" title="Click to correct">माध्यमिक</span></span> <span class="transl_class" id="206" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="730" title="Click to correct">विद्यालय</span></span> <span class="transl_class" id="207" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="731" title="Click to correct">हो</span></span>, <span class="transl_class" id="208" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="732" title="Click to correct">जहाँ</span></span> <span class="transl_class" id="210" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="733" title="Click to correct">ऐसे</span></span> <span class="transl_class" id="211" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="734" title="Click to correct">विषय</span></span>-<span class="transl_class" id="212" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="735" title="Click to correct">शिक्षक</span></span> <span class="transl_class" id="213" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="736" title="Click to correct">हों</span></span>, <span class="transl_class" id="214" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="737" title="Click to correct">जो</span></span> <span class="transl_class" id="215" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="738" title="Click to correct">अपने</span></span>-<span class="transl_class" id="216" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="739" title="Click to correct">अपने</span></span> <span class="transl_class" id="217" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="740" title="Click to correct">विषय</span></span> <span class="transl_class" id="218" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="741" title="Click to correct">में</span></span> <span class="transl_class" id="219" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="742" title="Click to correct">न्यूनतम</span></span> <span class="transl_class" id="220" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="743" title="Click to correct">स्नातकोत्तर</span></span> <span class="transl_class" id="221" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="744" title="Click to correct">तथा</span></span> <span class="transl_class" id="222" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="745" title="Click to correct">विशिष्ट</span></span> <span class="transl_class" id="223" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="746" title="Click to correct">उपलब्धि</span></span> <span class="transl_class" id="227" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="747" title="Click to correct">वाले</span></span> <span class="transl_class" id="225" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="748" title="Click to correct">हो</span></span><span class="transl_class" id="749" title="Click to correct">।</span> <span class="transl_class" id="226" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="750" title="Click to correct">उनकी</span></span> <span class="transl_class" id="229" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="751" title="Click to correct">योग्यताएँ</span></span> <span class="transl_class" id="230" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="752" title="Click to correct">भी</span></span> <span class="transl_class" id="231" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="753" title="Click to correct">उच्चस्तरीय</span></span> <span class="transl_class" id="232" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="754" title="Click to correct">हैं</span></span><span class="transl_class" id="755" title="Click to correct">।</span> <span class="transl_class" id="233" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="756" title="Click to correct">स्टाफ</span></span> <span class="transl_class" id="234" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="757" title="Click to correct">रूम</span></span> <span class="transl_class" id="235" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="758" title="Click to correct">के</span></span> <span class="transl_class" id="236" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="759" title="Click to correct">अलावे</span></span> <span class="transl_class" id="237" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="760" title="Click to correct">हरेक</span></span> <span class="transl_class" id="238" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="761" title="Click to correct">शिक्षक</span></span> <span class="transl_class" id="239" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="762" title="Click to correct">को</span></span> <span class="transl_class" id="240" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="763" title="Click to correct">अपना</span></span> <span class="transl_class" id="241" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="764" title="Click to correct">अलग</span></span>-<span class="transl_class" id="242" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="765" title="Click to correct">अलग</span></span> <span class="transl_class" id="243" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="766" title="Click to correct">प्रकोष्ठ</span></span> <span class="transl_class" id="244" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="767" title="Click to correct">मिलता</span></span> <span class="transl_class" id="245" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="768" title="Click to correct">है</span></span> <span class="transl_class" id="246" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="769" title="Click to correct">और</span></span> <span class="transl_class" id="247" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="770" title="Click to correct">साथ</span></span> <span class="transl_class" id="248" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="771" title="Click to correct">ही</span></span> <span class="transl_class" id="249" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="772" title="Click to correct">उनके</span></span> <span class="transl_class" id="250" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="773" title="Click to correct">पढाने</span></span> <span class="transl_class" id="251" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="774" title="Click to correct">के</span> </span><span class="transl_class" id="252" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="775" title="Click to correct">कक्ष</span></span> <span class="transl_class" id="253" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="776" title="Click to correct">भी</span></span> <span class="transl_class" id="254" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="777" title="Click to correct">नियत</span></span> <span class="transl_class" id="255" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="778" title="Click to correct">होते</span></span> <span class="transl_class" id="256" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="779" title="Click to correct">हैं</span></span><span class="transl_class" id="780" title="Click to correct">।</span> <span class="transl_class" id="257" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="781" title="Click to correct">ये</span></span> <span class="transl_class" id="258" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="782" title="Click to correct">प्रकोष्ठ</span></span> <span class="transl_class" id="259" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="783" title="Click to correct">उन</span></span> <span class="transl_class" id="260" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="784" title="Click to correct">कक्षों</span></span> <span class="transl_class" id="261" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="785" title="Click to correct">से</span></span> <span class="transl_class" id="262" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="786" title="Click to correct">सटे</span></span> <span class="transl_class" id="263" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="787" title="Click to correct">होते</span></span> <span class="transl_class" id="264" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="788" title="Click to correct">हैं</span></span><span class="transl_class" id="789" title="Click to correct">।</span> <span class="transl_class" id="265" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="790" title="Click to correct">ये</span></span> <span class="transl_class" id="266" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="791" title="Click to correct">कक्ष</span></span> <span class="to_transl_class" id="267" title="Click to correct">preparatory</span> room <span class="transl_class" id="268" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="792" title="Click to correct">की</span></span> <span class="transl_class" id="269" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="793" title="Click to correct">तरह</span></span> <span class="transl_class" id="270" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="794" title="Click to correct">उपयोग</span></span> <span class="transl_class" id="271" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="795" title="Click to correct">में</span></span> <span class="transl_class" id="272" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="796" title="Click to correct">लाए</span></span> <span class="transl_class" id="273" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="797" title="Click to correct">जाते</span></span> <span class="transl_class" id="274" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="798" title="Click to correct">हैं</span></span><span class="transl_class" id="799" title="Click to correct">।</span> <span class="transl_class" id="275" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="800" title="Click to correct">शिक्षक</span></span> <span class="transl_class" id="276" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="801" title="Click to correct">कक्षा</span></span> <span class="transl_class" id="277" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="802" title="Click to correct">लेने</span></span> <span class="transl_class" id="278" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="803" title="Click to correct">से</span></span> <span class="transl_class" id="279" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="804" title="Click to correct">पूर्व</span></span> <span class="transl_class" id="280" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="805" title="Click to correct">कुछ</span></span> <span class="transl_class" id="281" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="806" title="Click to correct">देखकर</span></span> <span class="transl_class" id="282" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="807" title="Click to correct">या</span></span> <span class="transl_class" id="283" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="808" title="Click to correct">पूर्व</span></span> <span class="transl_class" id="285" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="809" title="Click to correct">तैयारी</span></span> <span class="transl_class" id="287" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="810" title="Click to correct">करने</span></span> <span class="transl_class" id="286" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="811" title="Click to correct">के</span></span> <span class="transl_class" id="288" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="812" title="Click to correct">उद्देश्य</span></span> <span class="transl_class" id="289" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="813" title="Click to correct">से</span></span> <span class="transl_class" id="290" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="814" title="Click to correct">इसका</span></span> <span class="transl_class" id="291" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="815" title="Click to correct">उपयोग</span></span> <span class="transl_class" id="292" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="816" title="Click to correct">करते</span></span> <span class="transl_class" id="293" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="817" title="Click to correct">हैं</span></span><span class="transl_class" id="818" title="Click to correct">।</span> <span class="transl_class" id="294" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="819" title="Click to correct">छात्रों</span></span> <span class="transl_class" id="295" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="820" title="Click to correct">के</span></span> <span class="transl_class" id="296" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="821" title="Click to correct">गृहकार्य</span></span> <span class="transl_class" id="297" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="822" title="Click to correct">की</span></span> <span class="transl_class" id="298" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="823" title="Click to correct">वे</span></span> <span class="transl_class" id="299" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="824" title="Click to correct">यहीं</span></span> <span class="transl_class" id="300" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="825" title="Click to correct">जाँच</span></span> <span class="transl_class" id="301" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="826" title="Click to correct">करते</span></span> <span class="transl_class" id="302" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="827" title="Click to correct">हैं</span></span> <span class="transl_class" id="303" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="828" title="Click to correct">और</span></span> <span class="transl_class" id="304" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="829" title="Click to correct">छात्रों</span></span> <span class="transl_class" id="305" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="830" title="Click to correct">की</span></span> <span class="transl_class" id="306" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="831" title="Click to correct">प्रगति</span></span> <span class="transl_class" id="307" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="832" title="Click to correct">का</span></span> <span class="transl_class" id="308" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="833" title="Click to correct">मूल्यांकन</span></span> <span class="transl_class" id="309" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="834" title="Click to correct">एवं</span></span> <span class="transl_class" id="310" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="835" title="Click to correct">अन्य</span></span> <span class="transl_class" id="311" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="836" title="Click to correct">शिक्षोपयोगी</span></span> <span class="transl_class" id="312" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="837" title="Click to correct">उपकरणों</span></span> <span class="transl_class" id="313" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="838" title="Click to correct">को</span></span> <span class="transl_class" id="314" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="839" title="Click to correct">रखने</span></span> <span class="transl_class" id="315" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="840" title="Click to correct">के</span></span> <span class="transl_class" id="316" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="841" title="Click to correct">लिए</span></span> <span class="transl_class" id="317" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="842" title="Click to correct">शिक्षक</span></span> <span class="transl_class" id="318" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="843" title="Click to correct">प्रकोष्ठ</span></span> <span class="transl_class" id="319" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="844" title="Click to correct">का</span></span> <span class="transl_class" id="320" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="845" title="Click to correct">उपयोग</span></span> <span class="transl_class" id="321" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="846" title="Click to correct">करते</span></span> <span class="transl_class" id="322" title="Click to correct"><span class="transl_class" id="847" title="Click to correct">हैं</span></span><span class="transl_class" id="848" title="Click to correct">।</span><br /></div>Raghvendrahttp://www.blogger.com/profile/03821369800280276205noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8757399725530641519.post-88248918339723772462009-01-05T16:18:00.005+05:302009-01-07T09:18:11.273+05:30स्थापनाकालउपर्युक्त उद्देश्यों को धारण करने वाला यह प्रस्तावित विद्यालय 15 नवम्बर, 1954 ई. को अस्तित्व में आया। जुलाई, 1953 ई. में योजना को अंगीकार करने के बाद 1954 ई. में इस विद्यालय को इतनी जल्दी शुरू कर पाने के पीछे यहाँ की पूर्व में विद्यमान भौतिक संरचनाएँ थी। भौतिक संरचना के बाद इसके शैक्षिक स्वरुप को उत्कृष्ट बनाने की बात सोची जाने लगी। किसी भी विद्यालय के अंगों में छात्र एवं शिक्षक ही प्राणवान होते हैं। स्तरीय शिक्षा (Quality Education) के सिद्धांत पर <span>आधारित </span>इस विद्यालय में छात्रों और शिक्षकों की गुणवत्ता पर विशेष जोर दिया गया। छात्रों का चयन मेधावी परीक्षा के द्वारा पूरे राज्य से किया गया था और गाँव-शहर या पैसे संबंधी कोई प्रावधान नही थे। आरम्भ में कुछ सीटें अखिल भारतीय स्तर पर भी भरी जाती थीं, किंतु कालांतर में कुछ कारणों से यह बंद कर दिया गया। शिक्षकों के चयन में और सावधानी बरती गयी, क्योंकि उनपर नाजुक मन को संवारने और उनमें उत्तम संस्कार भरने का गुरुतर दायित्व था। जातिवाद, धर्मवाद, क्षेत्रवाद की संकीर्ण मानसिकता से विद्यालय को दूर रखने के लिए अध्यापकों के लिए अखिल भारतीय स्तर पर विज्ञापन निकला गया था और प्रत्याशी भी बंगाल, दिल्ली, बनारस हिन्दू विश्वविद्यालय, केरल, लखनऊ, इलाहबाद, पटना आदि जगहों से आए थे। प्रारम्भ में शिक्षकों की नियुक्ति बी. पी. एस. सी. या यू. पी. एस. सी. से न होकर 'कांट्रेक्ट बेसिस' पर की गई थी।<br /><br />शिक्षकों का वेतनमान पटना विश्वविद्यालय और पटना महाविद्यालय के शिक्षकों के अनुरूप रखा गया। परन्तु नियुक्तियाँ पाँच पहले ही देकर की गयी। शिक्षकों के चार स्तर रखे गए थे। प्राचार्य, बिहार शिक्षा सेवा संवर्ग(I) के भी वरीय स्तर, सभी शेष शिक्षक बिहार शिक्षा संवर्ग (II) के रखे गए, जिनका 10% संवर्ग (I) में प्रोन्नत किए जाते थे। शिक्षकों के नीचे प्रशिक्षक, जिनका स्तर अपर डिवीजन क्लर्क का रखा गया। प्रवेश में उनकी प्रवीणता को शैक्षिक योग्यता से ज्यादा महत्त्व दिया गया। वस्तुतः पदों के लिए ऐसे प्रतिभाशाली व्यक्तियों को रखे जाने की जरुरत थी, जिनमें स्वप्न्दर्शिता, उद्यमशीलता, पहल करने का उत्साह और शिक्षा के क्षेत्र में अभिनव प्रयोग कर नए मार्गों के अनुसन्धान की व्यापक दृष्टि हो। प्राचार्य के लिए योग्यताओं पर विशेष जोर दिया गया था, क्योंकि प्राचार्य ही संस्थान का मुख्य प्रतिनिधि होता है।<br />विद्यालय के प्रथम प्राचार्य के रूप में लन्दन इंडिया ऑफिस के लाइब्रेरियन श्री चार्ल्स जेम्स नेपियर को चुना गया, जो उच्च शिक्षा प्राप्त थे। नेपियर स्वप्नदर्शी होने के साथ-साथ आदर्शों को भी यथार्थ पर लाने वाले भी थे। नेपियर ने प्राचार्य का पदभार ग्रहण करने के साथ ही पीयर्स की रूपरेखा के सार को मष्तिष्क में रखकर उनकी नींव पर विद्यालय के विशाल भवन को बनाने का काम आरम्भ किया। विद्यालय की प्रारंभिक बुनियादी सुविधाओं को एक साथ रखकर 15 नवम्बर,1954 ई. को नेतरहाट विद्यालय की स्थापना की गई। विद्यालय भवन के अभाव में नेपियर ने अपने आवास 'शैले हाउस' को ही तत्काल विद्यालय भवन मान लिया और नियत समय पर साठ बच्चों के प्रथम बैच के साथ कक्षाएं आरम्भ हो गयीं। इस प्रकार 'शैले' से ही हमारे विद्यालय का उद्भव हुआ। अंग्रेजी की कक्षाएं प्रारम्भ में श्री नेपियर स्वयं लेते थे। हिन्दी की श्री मिथिलेश कांति, संस्कृत की श्री रामदेव त्रिपाठी, विज्ञान के श्री विश्वभर दत्त पाण्डेय, ललित कला की श्री परितोष सेन और मानविकी की श्री हरिसिंह सामंत। इसके अलावे भारत वर्ष से खोज-ढूंढकर लाये गए शिक्षकों में श्री डी. सी. तिवारी और डॉ. एस. के. वर्मा के नाम उल्लेखनीय हैं, जिन्होंने अपने-अपने पदों से त्यागपत्र देकर इस विद्यालय में योगदान दिया था।Raghvendrahttp://www.blogger.com/profile/03821369800280276205noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8757399725530641519.post-163400738796024322009-01-04T04:48:00.003+05:302009-01-04T14:36:40.618+05:30सूत्रवाक्य: निर्दिष्ट संकेतहमारे विद्यालय का सूत्रवाक्य है- "अत्तदीपा विहरथ", जिसे ग्रहण करने की प्रेरणा तत्कालीन नालंदा नवविहार के भिक्षु श्री जगदीश कश्यप ने दी थी। यह पालि त्रिपिटक के सुत्तपिटक में संगृहीत 'महापरिनिब्बाण सुतं' से उद्धृत है, जिसे बुद्ध के संदेश का सार कहा जा सकता है-<br /> <span style="color: rgb(255, 153, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; font-style: italic; color: rgb(255, 153, 0);">'</span><span style="font-weight: bold; font-style: italic; color: rgb(255, 153, 0);">अत्तदीपा</span><span style="font-weight: bold; font-style: italic; color: rgb(255, 153, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; font-style: italic; color: rgb(255, 153, 0);">विहरथ</span><span style="font-weight: bold; font-style: italic; color: rgb(255, 153, 0);"> अत्तसरणा, अनञ्ञसरणा,</span><br /><span style="font-weight: bold; font-style: italic; color: rgb(255, 153, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; font-style: italic; color: rgb(255, 153, 0);">धम्मदीपा</span><span style="font-weight: bold; font-style: italic; color: rgb(255, 153, 0);"> </span><span style="font-weight: bold; font-style: italic; color: rgb(255, 153, 0);"></span><span style="font-weight: bold; font-style: italic; color: rgb(255, 153, 0);">धम्मसरणा अनञ्ञसरणा।' </span><br /> यह उपदेश बुद्ध ने निर्वाण प्राप्ति के समय अपने प्रिय भिक्षु आनंद को दिया था, जब आनंद महाबुद्ध के संभावित निर्वाण के कारण व्यग्र-विकल थे।<br /> <span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">ठीक</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;"> </span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">ऐसी</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;"> </span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">ही</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;"> </span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">भावना</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;"> </span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">हमारे</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;"> </span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">उपनिषदों</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;"> </span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">में</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;"> </span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">भी</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;"> </span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">देखने</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;"> </span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">को</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;"> </span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">मिलती</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;"> </span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">है</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">- '</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">आत्मदीपो</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;"> </span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">भव</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">'। '</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">अत्तदीपा</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;"> </span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">विहरथ</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">' </span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">और</span> '<span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">आत्मदीपो</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;"> </span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">भव</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">' </span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">दोनों</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;"> </span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">का</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;"> </span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">एक</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;"> </span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">ही</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;"> </span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">अर्थ</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;"> </span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">है</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">- </span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">अपना</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;"> </span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">प्रकाश</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;"> </span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">स्वयं</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;"> </span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">बनो</span><span style="color: rgb(0, 0, 0); font-weight: bold;">। </span><br /> विद्यालय के प्रतीक चिह्न में स्वस्तिक, पीपल का वृक्ष, दीपक हैं। स्वस्तिक चिह्न कल्याण की भावना का द्योतक है, शुभम् भव का सूचक है। यह पवित्रता का प्रतीक है। पीपल का वृक्ष बुद्धत्व प्राप्ति(ज्ञान प्राप्ति) का सूचक है, क्योंकि पीपल वृक्ष के नीचे ही बुद्ध को ज्ञान की प्राप्ति हुई थी। वहीं दीपक ज्ञान का प्रतीक है, सम्यक् ज्ञान का। सम्यक् ज्ञान से सम्यक् चेष्टा आदि सम्यक् चीजों का उद्बोधन होता है विद्यालय के प्रतीकचिह्न में दीपक से निकलते पीपल वृक्ष का संकेत भी यदि व्यापक अर्थों में लिया जाए, तो 'हरी अनंत, हरिकथा अनंता' वाली बात चरितार्थ हो जाती है और पूर्वोक्त बातों के अनुसार अर्थ भी ज्ञान प्राप्ति के अजस्त्र स्त्रोत दीपक से ज्ञान प्राप्ति का होना ही है.Raghvendrahttp://www.blogger.com/profile/03821369800280276205noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8757399725530641519.post-62726132251463522962009-01-03T16:13:00.005+05:302009-01-04T14:25:00.452+05:30स्थापना के उद्देश्यकिसी भी संस्थान की स्थापना के पूर्व ही उसके उद्देश्यों, कर्तव्य आदि को सुनिश्चित कर लिया जाता है। ये ही ऐसे प्रतिमान हैं, जिनसे संस्था की पहचान होती है।<br /> नेतरहाट विद्यालय की स्थापना के पीछे एक ऐसे मंच की रचना करने का उद्देश्य था, जिस पर वर्गभेद, जातिभेद, सम्प्रदायभेद से ऊपर उठकर मेधावी और प्रगतिशील बच्चों को जनतांत्रिक मूल्यों के सच्चे प्रतिनिधि के रूप में विकसित किया जाए। शिक्षा का उद्देश्य किसी भी काल में या तो समाज की आवश्यकता के अनुसार निर्धारित किया जाता है या शिक्षा को लागू करने वालों के हितों के अनुरूप। सामाजिक और नैतिक मूल्यों से संपन्न ऐसे तेजस्वी, मेधावी होनहारों-कर्णधारों की जरुरत थी, जो आधुनिक परिवेश की पूरी जानकारी रखें और भारत की प्रकृति के अनुरूप विकास को एक बहुआयामी गति प्रदान करें। इन सभी उद्देश्यों को लेकर तथा शिक्षा के मानक आदर्शों को ध्यान में रखकर एक आदर्श विद्यालय की स्थापना की गयी। राज्य के व्यय से सभी वर्ग, आयवर्ग के मेधावी छात्रों को एक ऐसा माहौल प्रदान किया जाए, जो राष्ट्र के विकास में उनकी अनमोल भागीदारी सुनिश्चित करे। इस विद्यालय की स्थापना में 'गुरुकुल संस्कृति', 'बुनियादी शिक्षा' एवं पब्लिक स्कूलों की उपयुक्त विशेषताओं को भी अंगीकार किया।<br /> विद्यालय के विभिन्न तत्त्वों सार को लेते हुए सम्पूर्ण परिकल्पना में श्री एफ. जी. पियर्स ने उद्देश्यों को प्राप्त करने के विषय में कहा था- "छात्रों में सामाजिकता, स्वावलंबन एवं आपसी सहयोग का विकास इस प्रकार की उन्नत व्ययस्था में काफ़ी सरलता से सम्भव है। छात्रों में इससे कौशल और उत्पादकता (परिणाम के सन्दर्भ में) का स्तर बढ़ेगा। यह विद्यालय सामान्य विद्यालयों की तरह 'By fit & start' नहीं चलाया जा सकता है। इसमे छात्रों के लिए 'Go-on' के बदले 'Come-on' के उत्साहवर्द्धक तरीके पर जोर दिया जाए। विद्यालय की परिकल्पना में फलीभूत होने वाले उद्देश्यों में संज्ञेय उद्देश्य तो मेधा का उन्नयन(Promotion of Excellence) है ही, लेकिन असंज्ञेय उद्देश्यों में स्वावलंबन, सहयोगिता, पर-दुःखकातरता, कर्तव्यनिष्ठा, उत्तरदायित्व, पहल करने की क्षमता, कार्यकुशलता के विभिन्न आयाम हैं। कुल मिलाकर इस विद्यालय का दृष्टिक्षेत्र काफी व्यापक, भव्य और दिव्य है।<br /> यहाँ की स्थापना के उद्देश्यों में विभिन्न परम्पराओं के द्वारा छात्रों के संस्कार एवं सम्यक् चरित्रनिर्माण को भी ध्यान में रखा गया था। यहाँ के आश्रमाध्यक्ष, आश्रममाता की परम्परा भारतीय संस्कृति के 'गुरु, गुरुमाता' के विशाल आदर्शों के अनुरूप है। गुरु से निकटतम एवं घनिष्ठ भावनात्मक सम्बन्ध नेतरहाट विद्यालय की श्रेष्ठ पहचान रही है। समस्त नेतरहाट को एक विशिष्ट 'मातृसत्ता' के रूप में स्थापित करना नेतरहाट विद्यालय की भावनात्मक विशेषता है। 'श्रीमानजी', 'माताजी' के गरिमामय संबोधन से 'नाईजी, धोबीजी, मोचीजी' का अपनत्व भरा संबोधन छात्रों का सम्यक् विकास करता है। 'नमस्ते' की मुद्रा में जुड़े छात्रों के हाथ आज भी भारतवर्ष की प्राचीन संस्कृति का स्मरण कराकर हमें गर्वोन्नत कर देते हैं। मौनवेला का गुंजित मंत्रोच्चारण एवं तदुपरांत मौन गहन आत्मचिंतन भी छात्रों के आतंरिक व बाह्य संस्कारों की पुष्टि करता है।<br /><br /><span><span style="font-size:130%;">स्थापना के उद्देश्यों में सहायक वित्तीय व्यवस्था:</span><br />स्थापना</span> <span>के</span> <span>उद्देश्यों</span> <span>की</span> <span>पूर्ति</span> <span>में</span> <span>वित्त</span> <span>का</span> <span>भी</span> <span>समायोजन</span> <span>काफी</span> <span>महत्त्व</span> <span>रखता</span> <span>है</span>। <span>अतएव</span> <span>प्रस्तावित</span> <span>विद्यालय</span> <span>की</span> <span>वित्तीय</span> <span>व्यवस्था</span>, <span>शुल्क</span>-<span>ढाँचे</span>, <span>इत्यादि</span> <span>को</span> <span>जनसाधारण</span> <span>की</span> <span>पहुँच</span> <span>के</span> <span>अन्दर</span> <span>रखने</span> <span>की</span> <span>बात</span> <span>थी</span>। <span>काजमी</span> <span>रिपोर्ट</span> <span>में</span> <span>प्रस्तावित</span> <span>विशाल</span> <span>बजट</span> <span>की</span> <span>पूर्ति</span> <span>के</span> <span>लिए</span> <span>एक</span> <span>बड़ी</span> <span>धनराशि</span> <span>छात्रों</span> <span>के</span> <span>अभिभावकों</span> <span>से</span> <span>यदि</span> <span>ली</span> <span>जाए</span>, <span>तो</span> <span>यह</span> <span>गरीब</span> <span>छात्रों</span> <span>के</span> <span>लिए</span> <span>सिर्फ़</span> <span>एक</span> <span>सपना</span> <span>ही</span> <span>रह</span> <span>जायेगा</span>। <span>और</span> <span>यह</span> <span>विद्यालय</span> <span>के</span> <span>उद्देश्यों</span> <span>के</span> <span>साथ</span> <span>मजाक</span> <span>होगा</span>। <span>इसलिए</span> <span>छात्रों</span> <span>के</span> <span>नामांकन</span> <span>का</span> <span>आधार</span> <span>मेधा</span> <span>रखा</span> <span>गया</span> <span>न</span> <span>कि</span> <span>धन</span>। <span>इस</span> <span>प्रकार</span> <span>की</span> <span>शिक्षा</span> <span>के</span> <span>लिए</span> <span>सिर्फ़</span> <span>उन</span> <span>छात्रों</span> <span>को</span> <span>ही</span> <span>नहीं</span> <span>रखा</span> <span>गया</span>, <span>जो</span> <span>इसके</span> <span>लिए </span><span>कुछ </span><span>दे</span> <span>सकते</span> <span>हैं</span>, <span>सक्षम</span> <span>हैं</span>, <span>बल्कि</span> <span>गरीबों</span> <span>का</span> <span>भी</span> <span>ध्यान</span> <span>रखा</span> <span>गया</span> <span>था</span>।<br /><span>छात्रों</span> <span>पर</span> <span>शिक्षा</span>, <span>आवास</span>, <span>भोजन</span>, <span>वस्त्रादि</span> <span>पर</span> <span>होने</span> <span>वाले</span> <span>व्यय</span> <span>का</span> <span>बहुत</span> <span>ही</span> <span>कम</span> <span>अंश</span> <span>छात्रों</span> <span>के</span> <span>अभिभावकों</span> <span>से</span> <span>लिए</span> <span>जाने</span> <span>का</span> <span>प्रावधान</span> <span>किया</span> <span>गया</span>। <span>छात्रों</span> <span>को</span> <span>आरम्भ</span> <span>में</span> <span>छः</span> <span>वर्गों</span> <span>में</span> <span>बाँटा</span> <span>गया</span> <span>था</span>, <span>लेकिन</span> <span>वर्तमान</span> <span>में</span> <span>चार</span> <span>वर्ग</span> <span>ही</span> <span>हैं</span>। <span>गरीब</span> <span>छात्रों</span> <span>के</span> <span>सारे</span> <span>व्यय</span> <span>का</span> <span>वहन</span> <span>सरकार</span> <span>ही</span> <span>करती</span> <span>है</span>। <span>वहीँ</span> <span>धनी</span> <span>परिवार</span> <span>के</span> <span>बच्चों</span> <span>से</span> <span>भी</span> <span>नाम</span>-<span>मात्र</span> <span>के</span> <span>शुल्क</span> <span>का</span> <span>ही</span> <span>प्रावधान</span> <span>है</span>।<br /><span>विभिन्न</span> <span>तथ्यों</span> <span>के</span> <span>आधार</span> <span>पर</span> <span>यह</span> <span>विद्यालय</span> <span>निम्न</span> <span>आधारों</span> <span>पर</span> <span>अन्य</span> <span>पब्लिक</span> <span>स्कूलों</span> <span>से</span> <span>भिन्न</span> <span>है</span>:-<br />(<span>१</span>) <span>इस</span> <span>विद्यालय</span> <span>में</span> <span>नामांकन</span> <span>का</span> <span>आधार</span> <span>मेधा</span> <span>है</span> <span>न</span> <span>कि</span> <span>अभिभावकों</span> <span>की</span> <span>आय</span>।<br />(<span>२</span>) <span>छात्रावास</span> <span>सामान्य</span> <span>छात्रावासों</span> <span>की</span> <span>तरह</span> <span>न</span> <span>होकर</span> <span>पूर्ण</span> <span>भारतीय</span> <span>परिवेश</span> <span>में</span> <span>हैं</span>। <span>यह</span> <span>गुरुकुल</span> <span>परम्परा</span> <span>पर</span> <span>आधारित</span> <span>हैं</span>। <span>छात्रावास</span> '<span>आश्रम</span>' <span>कहलाते</span> <span>हैं</span>, <span>जहाँ</span> <span>छात्रों</span> <span>की</span> <span>संख्या</span> <span>सीमित</span> <span>है</span> (20 <span>के</span> <span>लगभग</span>)। <span>इससे</span> <span>निम्न</span> <span>उद्देश्यों</span> <span>की</span> <span>आकांक्षा</span> <span>की</span> <span>पूर्ति</span> <span>में</span> <span>मदद</span> <span>मिलती</span> <span>है</span>-<br /> (<span>क</span>)<span>छोटे</span> <span>स्तर</span> <span>पर</span> <span>छात्रों</span> <span>को</span> <span>उभरने</span> <span>का</span> <span>पर्याप्त</span> <span>अवसर</span> <span>मिलता</span> <span>है</span>।<br /> (<span>ख</span>)<span>शिक्षकों</span> (<span>आश्रमाध्यक्षों</span>) <span>एवं</span> <span>आश्रमामाताओं</span> <span>तथा</span> <span>छात्रों</span> <span>में</span> <span>पारिवारिक</span> <span>समझ</span> <span>विकसित</span> <span>होती</span> <span>है</span> <span>जो</span> <span>छात्रों</span> <span>के</span> <span>समेकित</span> <span>विकास</span> <span>में</span> <span>सहायक</span> <span>है</span>।<br />(<span>३</span>) <span>शिक्षा</span> <span>का</span> <span>माध्यम</span> <span>मातृभाषा</span> <span>हिन्दी</span> <span>है</span>, <span>लेकिन</span> <span>उन्हें</span> <span>अंग्रेजी</span> <span>में</span> <span>भी</span> <span>श्रेष्ठ</span> <span>बनने</span> <span>की</span> <span>शिक्षा</span> <span>दी</span> <span>जाती</span> <span>है</span>।Raghvendrahttp://www.blogger.com/profile/03821369800280276205noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-8757399725530641519.post-26912418469288872132009-01-01T16:35:00.000+05:302009-01-03T20:18:06.916+05:30प्रकृति का ह्रदय : नींव की ईंटA plateau 4 miles long & two and a half miles broad. It is in the extreme south of the Latehar district (then Palamau), the highest point of which is 3800 feet above the sea-level. It is 96 miles west of ranchi across seven hills. The stillness of jungles and the cold refreshing air brings relief from the dust and the heat of plains. It has a gane sanctuary amidst pine forest that bestow a singular arboreal interest in this part. It is comparatively unknown to the tourists from outside although, it is one of the rare beauty spots which is capable of great developement.<br />This plateau is the <span style="font-weight: bold;">"Plateau of Netarhat"</span>.<br /><br />इस सुरम्य प्रकृति को सबसे पहले सामने लाने का श्रेय सर एडवर्ड गेट, तत्कालीन लेफ्टिनेंट गवर्नर (बिहार, बंगाल एवं उड़ीसा) को जाता है। उन्होंने ही यहाँ पर अपने आवास राजभवन (शैले हाउस, The Challet) का निर्माण करवाया। साथ ही अन्य बुनियादी संरचनाएँ भी स्थापित की गई। "नेतरहाट श्री" के वर्त्तमान भाग्योदय का श्रीगणेश तभी से हुआ, जब किसी ने प्रथमतः उसके बाह्य सौंदर्य का अवलोकन किया था। लेकिन उसकी आत्मा को अब भी उसकी यथोचित खुराक नहीं मिल पायी थी। नेतरहाट श्री का अन्तस् अब भी अतृप्त था। सर एडवर्ड गेट के बाद के भी गवर्नरों ने भी यहाँ की प्राकृतिक सुषमा का भरपूर रसपान किया।वैसे यहाँ की प्रकृति का आँचल बनारी से सामने लहराता है, जहाँ से बारह मील की चढाई आरम्भ होती है।<br />शैले लकड़ी की बनी एक भव्य इमारत है, जिसके सामने एक भव्य उपवन हुआ करता था। इस राजभवन के साथ ही टेनिस कोर्ट एवं कुछ ही दूरी पर गोल्फ ग्राउंड भी था। इसके साथ-साथ कुछ अन्य बंगले भी थे, आउट<span>हाउसेज </span>भी बनाये गए, पुलिस बैरकों व कर्मचारी आवास , डाकघर, पी.डब्ल्यू.डी, पी.एच.ई.डी , कृषि फार्म आदि बुनियादी संरचनाओं का भी निर्माण हुआ। इन बुनियादी सुविधाओं के पीछे सर एडवर्ड गेट थे। सर एडवर्ड को इस स्थान से, यहाँ की प्राकृतिक सुन्दरता से, सखुए के सघन जंगलों से, पहाड़ियों की विहंगम दृश्यावली से, लगभग 12 वर्गमील में फैले प्रकृति के अक्षत् आगार से और यहाँ की सरलता से प्रेम था। उनके प्रेम के ये ही प्रतिमान नेतरहाट के वे पक्ष हैं, जिन्होंने नेतरहाट को एफ.जी.पियर्स की नजर से क्षण में उनके मनोमस्तिष्क में पहुँचा दिया।<br />खैर, यह उत्कंठा स्वाभाविक ही है कि पियर्स कि नजरों ने आख़िर क्या कर लिया या फिर नजरों का क्या उद्देश्य था।उन आंखों में छिपे उद्देश्य के पीछे की भूमिका वर्ष 1945-1946 के आस-पास लिखी जानी शुरू हो गयी थी। तत्कालीन बिहार के उच्चशिक्षित धनाढ्य वर्ग के लोगों ने एक विशिष्ट पब्लिक स्कूल <span>की </span>मांग करनी शुरू कर डी, क्योंकि वे अपने प्रतिपाल्यों को स्वयं से <span>बहुत </span>ज्यादा दूर सिंधिया, मेयो, दून आदि स्कूलों में भेजने के बदले पास में ही वैसी सुविधाएं चाहते थे। धीरे-धीरे यह मांग 'जनसाधारण हिताय' हो गयी थी। इस सम्बन्ध में श्री सरयुग प्रसाद सिंह, विधायक, ने वर्ष 1947 में एक प्रस्ताव पेश किया, जो 1948 <span>ई</span>. तक आते-आते स्वीकार हो गया। इस प्रस्ताव से पूर्व तत्कालीन प्रधानमंत्री जवाहरलाल नेहरू ने राष्ट्रीय विकास परिषद् की बैठक में डॉ श्रीकृष्ण सिंह, तत्कालीन मुख्यमंत्री (बिहार) से एक प्रश्न पूछा था, जिसका आशय था कि आपके राज्य से लोग शैक्षिक क्षेत्र में आगे क्यों नही आ रहे हैं? और उस समय अखिल भारतीय सेवाओं में बिहार का अनुपात जनसंख्या के अनुपात से काफ़ी कम था। इसलिए यह बात भी डॉ श्रीकृष्ण सिंह के दिमाग में थी। वर्ष 1948 में ए.ए.काजमी की अध्यक्षता में आयोग गठित हुआ, जिसने 'बिहार पब्लिक स्कूल' के सम्बन्ध में अपनी रिपोर्ट भी दी थी, लेकिन योजना में प्रस्तावित व्यय अत्यधिक था। साथ ही यह योजना स्वतन्त्रता के उद्देश्यों यथा- सभी वर्गों को समान प्रतिनिधित्व आदि उद्देश्यों की पूर्ति नहीं करती थी।कार्य पद्धति विशेषाधिकारप्राप्त वर्ग के प्रति ज्यादा उन्मुख थी, जिस कारण इसे अस्वीकार कर दिया गया।<br />वर्ष 1951 में यह मांग फिर से सामने आयी। इस बार यह मांग कहीं ज्यादा व्यापक और सशक्त थी। इस समय बिहार के मुख्य सचिव श्री ललन प्रसाद सिंह, I.C.S. थे और शिक्षा सचिव श्री जगदीशचंद्र माथुर, I.C.S. थे। श्री जगदीशचंद्र माथुर ने ऋषिवैली स्कूल, चित्तूर के तत्कालीन प्राचार्य श्री एफ.जी.पियर्स को 1951 <span>ई</span>. में बिहार आमंत्रित किया। श्री पियर्स की क्षमता से श्री ललन प्रसाद सिंह एवं श्री माथुर दोनों ही पूर्वपरिचित थे। श्री पियर्स पूर्व में भारत और श्रीलंका के शिक्षा जगत् में उत्कृष्ट योगदान <span>कर </span>चुके थे। <span>भारतीय</span> <span>शिक्षा</span> <span>जगत्</span> <span>में</span> <span>उनका</span> <span>कद</span> <span>अतुलनीय</span> <span>था</span><span>।</span> <span>जाति</span> <span>से</span> <span>अंग्रेज</span> <span>होने</span> <span>के</span> <span>बावजूद</span> <span>उन्होंने</span> <span>भारत</span> <span>को</span> <span>अपनी</span> <span>कर्मभूमि</span> <span>मान</span> <span>लिया</span> <span>था</span><span>।</span> <span>व्यस्तता</span> <span>और</span> <span>समयाभाव</span> <span>के</span> <span>कारण</span> <span>पियर्स</span> <span>ने</span> <span>छुट्टियों</span> <span>में</span> <span>आकर</span> <span>बिना</span> <span>वेतन</span> <span>ही</span> <span>कार्य</span> <span>करने</span> <span>के</span> <span>रूप</span> <span>में</span> <span>आमंत्रण</span> <span>का</span> <span>जवाब</span> <span>दिया</span>, <span>जिसे</span> <span>निःसंकोच</span> <span>स्वीकार</span> <span>लिया</span> <span>गया</span><span>।</span> <span>पियर्स</span> <span>ने</span> <span>काजमी</span> <span>रिपोर्ट</span> <span>की</span> <span>कुछ</span> <span>विशेषताओं</span> <span>को</span> <span>भी</span> <span>लिया</span> <span>और</span> <span>अपने</span> <span>चिंतन</span>-<span>मनन</span> <span>से</span> '<span>विद्या</span> <span>विहार</span>' <span>की</span> <span>योजना</span> <span>तैयार</span> <span>की</span><span>।</span> '<span>विद्या</span> <span>विहार</span>' <span>वह</span> <span>परिकल्पना</span> <span>थी</span>, <span>जिसका</span> <span>मूर्त्त</span> <span>रूप</span> '<span>नेतरहाट</span> <span>विद्यालय</span>' <span>है</span><span>।</span> <span>उन्होंने</span> 25 <span>दिसम्बर</span>, 1951 <span>ई. को</span> <span>अपनी</span> <span>महात्वाकांक्षी</span> <span>रिपोर्ट</span> <span>सरकार</span> <span>को</span> <span>सौंपीं</span><span>।</span> <span>इस</span> <span>रिपोर्ट</span> <span>में</span> 10 <span>से</span> 18 <span>वर्ष</span> <span>तक</span> <span>के</span> <span>लड़कों</span> <span>के</span> <span>सर्वांगीण</span> <span>विकास</span> <span>पर</span> <span>जोर</span> <span>डाला</span> <span>गया</span><span>।</span> <span>साथ</span> <span>ही</span> <span>यह</span> <span>कोशिश </span><span>भी</span> <span>की</span> <span>गयी</span> <span>थी</span>, <span>कि</span> <span>कुल</span> <span>आवर्ती</span> <span>खर्च</span> <span>दो</span> <span>जिला</span> <span>स्कूलों</span> <span>के</span> <span>लगभग</span> <span>समतुल्य</span> <span>हो</span><span>।</span> <span>इसके</span> <span>साथ</span> <span>ही</span> <span>पियर्स</span> <span>के</span> <span>दिमाग</span> <span>में</span> <span>यह</span> <span>बात</span> <span>थी</span> <span>कि</span> <span>छोटे</span>-<span>छोटे</span> <span>समूह</span> <span>में</span> <span>योग्य</span> <span>शिक्षकों</span> <span>द्वारा</span> <span>मनोयोग</span> <span>से</span> <span>पढ़ाया</span> <span>जाना</span> <span>अत्यंत</span> <span>लाभकारी</span> <span>सिद्ध</span> <span>हो</span> <span>सकता</span> <span>है</span><span>।</span> <span>इस</span> <span>योजना</span> <span>को</span> <span>विद्यालय</span> <span>स्तर</span> <span>पर </span><span>केन्द्रित</span> <span>करने</span> <span>के</span> <span>पीछे</span> <span>का</span> <span>कारण</span> '<span>कच्चे</span> <span>पौधे</span>' <span>को</span> <span>भली</span>-<span>भांति</span> <span>विकसित</span> <span>करना</span> <span>था</span>, <span>क्योंकि</span> <span>इच्छित</span> <span>संस्कारों</span> <span>का</span> <span>बीज</span> <span>सिर्फ़</span> <span>इसी</span> <span>अवस्था</span> <span>में</span> <span>सरलता</span> <span>से</span> <span>बोया</span> <span>जा</span> <span>सकता</span> <span>है</span><span>।</span><br /><span>जून</span>, 1953 <span>ई</span>. <span>में</span> <span>तत्कालीन</span> <span>मुख्य</span> <span>सचिव</span> <span>श्री</span> <span>लालन</span> <span>प्रसाद</span> <span>सिंह</span> <span>ने</span> <span>पियर्स</span> <span>रिपोर्ट</span> <span>को</span> <span>अपनी</span> <span>इस</span> <span>टिप्पणी</span> <span>के</span> <span>साथ</span> <span>अनुशंसित</span> <span>करते</span> <span>हुए</span> <span>आगे</span> <span>बढाया</span>- " Mr. Pearce's scheme envisaged an institution that would seek to serve certain interests of the community as a whole and not to any particular class. An institution that would cater to the aristocracy of the intellect and character among the boys of the state irrespective of the social class to which they belonged and the financial resources of their parents. Boys, who were mentally best equipped, would be brought together and given the best all-round education that was possible, so as to fit them up for public services, social services or excellence, leadership of the rural community and public life generally."<br /> 24 <span>जुलाई</span>, 1953 <span>ई</span>. <span>का</span> <span>वह</span> <span>दिन</span> <span>नेतरहाट</span> <span>के</span> <span>लिए</span> <span>नींव</span> <span>का</span> <span>पत्थर</span> <span>साबित</span> <span>हुआ</span>, <span>जिस</span> <span>दिन</span> <span>उस</span> '<span>विद्या</span> <span>विहार</span>' <span>या</span> '<span>पब्लिक</span> <span>स्कूल' </span><span>को</span> <span>नेतरहाट</span> <span>में</span> <span>खोलने</span> <span>का</span> <span>निर्णय</span> <span>लिया</span> <span>गया</span><span>।</span> <span>उसी</span> <span>दिन</span> <span>इसके</span> <span>बजट</span> <span>संबंधी</span> <span>प्रावधानों</span> <span>के</span> <span>बारे</span> <span>में</span> <span>भी</span> <span>निर्णय</span> <span>ले</span> <span>लिया</span> <span>गया</span> <span>था</span><span>।</span><br /> <span>इतना</span> <span>सफर</span> <span>जानने</span> <span>के</span> <span>बाद</span> <span>यह</span> <span>भी</span> <span>उत्कंठा</span> <span>हो</span> <span>सकती</span> <span>है</span>, <span>कि</span> <span>यह</span> <span>विद्यालय</span> <span>नेतरहाट</span> <span>में</span> <span>ही</span> <span>क्यों</span> <span>खोला</span> <span>गया</span> ? <span>क्या</span> <span>नेतरहाट</span> <span>ही</span> <span>एकमात्र</span> <span>विकल्प</span> <span>था</span> <span>या</span> <span>कोई</span> <span>और</span> ? <span>इसका</span> <span>उत्तर</span> <span>भी</span> <span>आगे</span> <span>है</span><span>।</span> <span>विद्यालय</span> <span>के</span> <span>लिए</span> <span>नेतरहाट</span> <span>से</span> <span>पूर्व</span> <span>पियर्स</span> <span>ने </span><span>बूटी</span>, <span>दीपाटोली</span>, <span>मखमन्डारो</span>, <span>टाटी</span> <span>सिल्वे</span>, <span>खोजतोलिया</span>, <span>हटिया</span>, <span>ब्राम्बे</span> <span>आदि</span> <span>जगहों</span> <span>पर</span> <span>भी</span> <span>विचार</span> <span>किया</span> <span>था</span><span>।</span> <span>साथ</span> <span>ही</span> <span>पियर्स</span> <span>ने</span> <span>तिरील</span> <span>आश्रम</span> <span>का</span> <span>भी</span> <span>दौरा</span> <span>किया</span> <span>था</span><span>।</span> <span>विद्यालय</span> <span>के</span> <span>लिए</span> <span>पियर्स</span> <span>की</span> <span>पसंद</span> <span>रांची</span> <span>के</span> <span>आस</span>-<span>पास</span> <span>का</span> <span>ही</span> <span>क्षेत्र</span> <span>था</span>, <span>क्योंकि</span> <span>यही</span> <span>एक</span> <span>क्षेत्र</span> <span>था</span>, <span>जो</span> <span>उनकी</span> <span>अपेक्षाओं</span> <span>पर</span> <span>खरा</span> <span>उतरता</span> <span>था</span>, <span>यथा</span>- <span>शांत</span> <span>और</span> <span>शुद्ध </span><span>वातावरण</span><span>।</span> <span>प्रारम्भ</span> <span>में</span> <span>पियर्स</span> <span>ने</span> <span>ब्राम्बे</span> <span>को</span> <span>ही</span> <span>उपलब्ध</span> <span>सुविधायों</span> <span>के</span> <span>आधार</span> <span>पर</span> <span>विद्यालय</span> <span>के</span> <span>लिए</span> <span>उपयुक्त</span> <span>स्थान</span> <span>मान</span> <span>लिया</span> <span>था</span><span>।</span> <span>लेकिन</span> <span>तभी</span> <span>उन्हें</span> <span>नेतरहाट</span> <span>के</span> <span>बारे</span> <span>में</span> <span>पता</span> <span>चला</span>, <span>जो</span> <span>अंततः</span> <span>उनकी</span> <span>अटल</span> <span>और</span> <span>एकमात्र</span> <span>पसंद</span> <span>रही</span>, <span>बिना</span> <span>किसी</span> <span>लाग</span>-<span>लपेट</span> <span></span><span>के</span> । <span>हालांकि</span> <span>अन्य</span> <span>जगहों</span> <span>से</span> <span>भी</span> <span>उन्हें</span> <span>अनुकूल</span> <span>प्रस्ताव</span> <span>आये</span> <span>थे</span>।<br /> <span>पियर्स</span> <span>ने</span> <span>विद्यालय</span> <span>के</span> <span>लिए</span> <span>स्थान</span> <span>चयन</span> <span>के</span> <span>पीछे</span> <span>कुछ</span> <span>मानदंड</span> <span>भी</span> <span>निर्धारित</span> <span>किए</span> <span>थे</span>, <span>जो</span> <span>निम्नलिखित</span> <span>हैं</span>-<br />(<span>१</span>) <span>विद्यालय</span> <span>शुद्ध</span> <span>ग्रामीण</span> <span>परिवेश</span> <span>में</span> <span>रहे</span>। <span>शहर</span> <span>से</span> <span>इसकी</span> <span>दूरी</span> <span>यहाँ</span> <span>के</span> <span>छात्रों</span> <span>को</span> <span>शहरी</span> <span>बुराईयों</span>, <span>तड़क</span>-<span>भड़क</span> <span>और</span> <span>वहाँ</span> <span>के</span> <span>प्रदूषित</span>-<span>कलुषित</span> <span>वातावरण</span> <span>से</span> <span>दूर</span> <span>रखने</span> <span>में</span> <span>सहायक</span> <span>सिद्ध</span> <span>होगी</span>। <span>इससे</span> <span>विद्यालय</span> <span>भी</span> <span>अपने</span> <span>मूल</span> <span>स्वरुप</span> <span>को</span> अक्षुण्ण <span>रख</span> <span>सकेगा</span>। <span>ग्रामीण</span> <span>क्षेत्र</span> <span>को</span> <span>चुनने</span> <span>के</span> <span>पीछे</span> <span>पियर्स</span> <span>की</span> <span>सोच</span> <span>थी</span> <span>कि</span> <span>यह</span> <span>इस</span> <span>तथ्य</span> <span>को</span> <span>उजागर</span> <span>करे</span> <span>कि</span> <span>ग्रामीण</span> <span>परिवेश</span> <span>अपेक्षाकृत</span> <span>स्वास्थ्यकर</span>, <span>सुखकर</span> <span>और</span> <span>बेहतर </span><span>हो</span> <span>सकते</span> <span>हैं</span>, <span>एक</span> <span>भीड़</span>-<span>भाड़</span> <span>वाले</span> <span>शहर</span> <span>या</span> <span>उसके</span> <span>निकट</span> <span>के</span>। <span>ग्रामीण</span> <span>परिवेश</span> <span>की</span> <span>एक</span> <span>अलग</span> <span>ही</span> <span>आत्माभिव्यक्ति</span> <span>होती</span> <span>है</span> <span>और</span> <span>यह</span> <span>तनावमुक्त</span> <span>होता</span> <span>है</span>।<br />(<span>२</span>) <span>वहाँ</span> <span>की</span> <span>जलवायु</span> <span>स्वस्थ</span> <span>और</span> <span>मृदु</span> <span>हो</span>, <span>न</span> <span>तो</span> <span>ज्यादा</span> <span>गर्म</span> <span>हो</span> <span>और</span> <span>न</span> <span>ज्यादा</span> <span>ठंढी</span> <span>ताकि</span> <span>मौसम</span> <span>के</span> <span>अनुकूल</span> <span>व्यवस्थाओं</span> <span>पर</span> <span>अनावश्यक</span> <span>ज्यादा</span> <span>व्यय</span> <span>ना</span> <span>हो</span>। <span>ज्यादा</span> <span>समय</span> <span>अच्छी</span> <span>धूप</span> <span>हो</span>, <span>ताकि</span> <span>आउटडोर गतिविधियाँ</span><span></span> <span>भी</span> <span>सरलता</span> <span>से</span> <span>कराई</span> <span>जा</span> <span>सकें</span>।Raghvendrahttp://www.blogger.com/profile/03821369800280276205noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8757399725530641519.post-708374054762596312009-01-01T04:35:00.003+05:302009-01-01T12:05:02.372+05:30नेतरहाट विद्यालय : एक परिचय<span style="color: rgb(255, 0, 0);">कहते</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">हैं</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">- </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">जिस</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">अट्टालिका</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">की</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">नींव</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">जितनी</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">गहराई</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">में</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">होती</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">है</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">, </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">उसका</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">कंगूरा</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">उतना</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">ही</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">अधिक</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">गगनचुम्बी</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">एवं</span> <span style="color: rgb(255, 0, 0);">अडिग</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">-</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">अडोल</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">होता</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">है</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">। </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">नींव</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">की</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">ईंट</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">जितनी</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">बेहतर</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">, </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">कठोर</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">, </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">सत्यनिष्ठ</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">और</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">समर्पित</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">होती</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">है</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">, </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">कंगूरा</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">उतना</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">ही</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">भव्य</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">, </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">दिव्य</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">और</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">आभामंडित</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">होता</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">है</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">। </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">नेतरहाट</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">विद्यालय</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">की</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">नींव</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">में</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">हमारे</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">स्वप्नदर्शी</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">, </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">उदात्त</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">मानवीय</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">मूल्यों</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">के</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">संरक्षक</span> <span style="color: rgb(255, 0, 0);">महामानवों</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">की</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">दिव्य</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">परिकल्पनाएं</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">हैं</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">, </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">आधुनिक</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">एवं</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">गुरुकुल</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">की</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">इन्द्रधनुषी</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">शिक्षा</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">की</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">ऊँची</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">उड़ान</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">है</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">और</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">सर्वोपरि</span> <span style="color: rgb(255, 0, 0);">पराचेतस</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">मन</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">का</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">आलोक</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">स्फुरण <span style="font-weight: bold;">"</span></span><span style="color: rgb(255, 0, 0); font-weight: bold;">अत्तदीपा</span><span style="color: rgb(255, 0, 0); font-weight: bold;"> </span><span style="color: rgb(255, 0, 0); font-weight: bold;">विहरथ</span><span style="color: rgb(255, 0, 0); font-weight: bold;">"</span><span style="color: rgb(255, 0, 0);">। आज जब हमारा विद्यालय अपने पचासवें स्वर्णिम पगनिक्षेप पर है, हम उन महामानवों का स्मरण, उनकी कीर्ति-रश्मियों को अपने मन प्राणों में संजोते हुए उनके प्रति अपनी श्रद्धा निवेदित करते हैं। नींव की ईंट से कंगूरे तक का सफर अपने वैभव-अलंकरणों के साथ प्रस्तुत है- </span> <blockquote></blockquote>Raghvendrahttp://www.blogger.com/profile/03821369800280276205noreply@blogger.com0